Een historisch treurige dag voor Amsterdam – Erfpachtbesluit

Het erfpachtbesluit dat de Amsterdamse gemeenteraad heeft genomen op 22 juni, gaat over vele miljarden en raakt zeker honderdduizend huizenbezitters. Slechts weinigen begrijpen het. Zo leidde de Volkskrant het artikel in dat werd gepubliceerd op de dag dat het erfpachtbesluit genomen werd.

Voor de PvdA was het een historisch treurige dag. Want het erfpachtbesluit dat is genomen is de grootste privatiseringsoperatie in de geschiedenis van Amsterdam, ter waarde van maar liefst 6,3 miljard euro.

De afgelopen 120 jaar heeft Amsterdam geprofiteerd van het wijze besluit dat de sociaal liberaal Willem Treub in 1896 nam: Hij voerde erfpacht in waardoor iedere Amsterdammer kon meeprofiteren van de waardestijging van de Amsterdamse grond. In zijn woorden:

‘[D]e volkswelvaart kan niet worden gebaat door lijdelijk toezien van het recht, lijdelijk toezien van den staat, wanneer enkelen zonder eenigen arbeid, zonder eenige verdienste zich verrijken op kosten der gemeenschap en eischt zij daarom, dat het recht een regel zoeke om de waardevermeerdering der bouwterreinen in, om en nabij de zich uitbreidende steden te doen toekomen aan de gemeente, als plaatselijke gemeenschap, welke door haar uitzetting van die waardevermeerdering de eenige oorzaak is.’

Door erfpacht werd Amsterdam de sociale stad die zij vandaag is. De meerwaarde van de grond kon worden geïnvesteerd in de bouw van betaalbare huizen, in onderwijs, zorg, cultuur etc. Na het besluit van gisteren zullen Amsterdammers op termijn de rekening betalen voor deze ongekende privatisering. Het is private verrijking in ruil voor publieke verarming.

Met GroenLinks hebben we keer op keer onze nek uitgestoken om dit doemscenario te voorkomen. We hebben aangeboden om te onderhandelen, we zijn zelf met voorstellen gekomen die we met zeer betrokken PvdA-ers hebben ontwikkeld. Helaas is er vanuit de coalitie nooit een officiële reactie gekomen op onze uitgestoken hand.

Het voorstel is gisteren aangenomen met vier partijen voor (VVD, D66, CDA en SP) en vier tegen (PvdA, GroenLinks, Partij voor de Dieren en Partij van de Ouderen). De SP verklaarde daarbij dat zij eigenlijk ook tegen waren, maar dat dit nou eenmaal het resultaat was van de coalitie-onderhandelingen. Je zou kunnen spreken van een tirannie van de rechtse minderheid. waarbij een historisch besluit is afgedwongen door maar 21 van de 45 raadszetels. De SP moet zich schamen dat ze dit mogelijk heeft gemaakt.

Het deed mij terug verlangen naar de 19e eeuwse sociaal-liberalen. Maar gisteren werd duidelijk dat Treub echt dood en begraven is, in lichaam en in geest.

Deze tekst is gebaseerd op de bijdrage tijdens de raad van 22 juni 2016 van fractievoorzitter Marjolein Moorman