Erfpacht kan eerlijker en transparanter dan huidige voorstel

Afgelopen maand is er veel onrust ontstaan over erfpacht door het nieuwe collegeplan van D66, VVD en SP. Het huidige voorstel zorgt voor kosten die alleen mensen met veel geld kunnen opbrengen. Daarnaast lijkt het plan niet het grootste probleem van het huidige erfpachtstelsel op te lossen, namelijk de grote canonsprong aan het einde van een erfpachttijdvak. De PvdA denkt dat het eeuwigdurende erfpachtstelsel begrijpelijker, eerlijker en transparanter kan.

Eerlijk delen met erfpacht
De PvdA is een groot voorstander van erfpacht. Erfpacht ligt aan de basis van een eerlijke en sociale stad. Meerwaarde die voortkomt uit investeringen die we met z’n allen doen, wordt deels ook weer met de hele gemeenschap gedeeld. Daarnaast voorkomt het speculatie, houdt het de stad betaalbaar en zorgt het ervoor dat we kunnen sturen op de ruimtelijke ordening van de stad.

De PvdA staat voor een ongedeelde stad en dus ook voor betaalbare huizen in populaire delen van de stad. Daarom zijn we voor een betaalbare, voorspelbare canon, maar tegen eeuwigdurende afkoop -dat zorgt voor hoge kosten die alleen mensen en investeerders met veel geld kunnen opbrengen en tevens negatieve effecten op de Amsterdamse huizenmarkt veroorzaakt.

College creëert onrust
Veel mensen worden nu geconfronteerd met een berekening die ze niet begrijpen, die slecht voor ze uitpakt en tot veel onrust leidt. Ook brancheorganisaties als de AVM en vereniging Eigen Huis zijn ontevreden over het voorstel van dit college en waarschuwen voor de onwenselijke gevolgen voor de stad. Eerder al waarschuwden wij voor de onrust die zou kunnen ontstaan door zo’n forse wijziging van het systeem en boden aan te praten over de voorwaarden voor invoering van eeuwigdurende erfpacht. Helaas heeft onze oproep nooit gehoor gekregen.

Waardevaste canon biedt duidelijkheid
Wij denken dat het mogelijk is om eeuwigdurende canon op een eenvoudiger manier in te voeren, zonder dat het sociale karakter verloren gaat. Door terug te gaan naar het laatste moment dat het huidige erfpachtcontract is gesloten en de afspraken die daarin zijn gemaakt als uitgangspunt te nemen. De canon of grondwaarde van destijds kan je vervolgens indexeren met inflatie plus een factor die de gemiddelde waardestijging van grond uitdrukt boven inflatie (de zgn. Eichholz-index). Op deze manier krijg je een waardevaste geïndexeerde canon waar geen grote schommelingen meer inzitten. Hierdoor geef je erfpachters de benodigde transparantie over toekomstige financiële verplichtingen, voorkom je grote canonsprongen en zorg je er tegelijk voor dat grondwaardestijgingen eerlijk worden gedeeld.

Bijkomend voordeel is dat de uitvoeringskosten hoogstwaarschijnlijk veel lager zullen liggen, o.a. omdat er geen nieuwe individuele grondwaardeberekeningen en minder WOZ herzieningen nodig zijn. Erfpachtinkomsten kunnen daardoor veel beter geïnvesteerd worden in dingen die onze stad mooier maken, zoals infrastructuur, onderwijs en cultuur.

Uiteraard zal moeten worden berekend hoe ons voorstel precies zal uitpakken voor individuele erfpachters en wat het effect is op de gemeentefinanciën. Hiervoor is het nodig dat de gemiddelde waardestijging boven inflatie wordt berekend over een bepaalde periode, bijvoorbeeld een modaal tijdvak (50 jaar), gedifferentieerd naar een aantal Amsterdamse buurten. Het rekensysteem van professor Eichholz kan hiervoor de basis vormen. Het college heeft gister aangegeven in mei inzicht te geven in de uitwerking van ons voorstel.