PvdA en GroenLinks aan tafel over erfpacht

In 1896 introduceerde de sociaal liberaal Treub het erfpachtstelsel in Amsterdam. Hij verwoordde de noodzaak daartoe als volgt: “volkswelvaart kan niet worden gebaat door lijdelijk toezien van het recht, lijdelijk toezien van den staat, wanneer enkelen zonder eenigen arbeid, zonder eenige verdienste zich verrijken op kosten der gemeenschap”. Treub voerde erfpacht dus vooral in om ideologische redenen: de waardestijging van de grond is het gevolg van investeringen van de gehele gemeenschap en komt dus ook de hele gemeenschap toe. Bijkomend voordeel is dat erfpacht grondspeculatie voorkomt omdat de grondwaarde wordt bepaald door de gemeente, waardoor grondprijzen beheersbaar blijven en betaalbaar voor gewone mensen. En dat is geen sinecure in een tijd dat de woningmarkt sterk onder druk staat. Een mooi systeem dus, dat erfpacht. Toch wil het huidige college van VVD/D66/SP er na ruim een eeuw vanaf.

Afgesproken is om het systeem van voortdurende erfpacht om te zetten naar eeuwigdurende erfpacht. Dat betekent dat de grondwaardeprijs nog maar een keer wordt bepaald en waarschijnlijk ook in één keer kan worden afgekocht.

PvdA en GroenLinks zijn voorstanders van voortdurende erfpacht, waarbij na de overeengekomen periode opnieuw gekeken wordt wat de grond waard is en op basis daarvan een nieuwe erfpachtcanon te bepalen. Op deze manier komt de meerwaarde van de grond deels ten gunste van de hele gemeenschap en niet alleen van de individuele huizenbezitter. Zo kunnen we blijven investeren in publieke voorzieningen en voorkomen we verdergaande sociaaleconomische segregatie. Voortdurende erfpacht werkt ook matigend op de grondprijsontwikkeling; wat in de Amsterdamse woningmarkt bijdraagt aan het betaalbaar houden van woningen.

De SP is overigens ook voorstander van het systeem van voortdurende erfpacht, maar heeft deze forse privatisering geaccepteerd als voorwaarde voor college deelname. Het nieuwe erfpachtstelsel komt er dus zonder breed politiek draagvlak. Alleen VVD/D66 en het CDA zijn verklaard voorstander van een recht op koop of een systeem dat er maximaal op lijkt en deze partijen hebben met 21 zetels nog lang geen meerderheid in de raad.

Nu invoering van eeuwigdurende erfpacht een voldongen feit lijkt, is het echter zaak er voor te zorgen dat deze op een zo eerlijk mogelijke manier wordt ingevoerd. Er zijn veel factoren die dat bepalen, zoals de grondprijs, het kortingspercentage, de overstapregeling, de indexatie, de mogelijkheid tot afkoop, anti-speculatiemaatregelen etc.

Juist deze aspecten ontbreken nu. De raad is een overhaast en onvolledig besluit gepresenteerd, waar zij geacht wordt deze maand mee in te stemmen. Er wordt voorgesteld om een majeure wijziging aan te brengen in het erfpachtsysteem, een wijziging die een grote en langdurige impact kan hebben op Amsterdammers en Amsterdam. Het risico van speculatie is nu niet voldoende ondervangen, het is onduidelijk hoe de gemeente wil omgaan met grondwaardestijgingen, bedrijven en vastgoedspeculanten lijken er het meest van te profiteren. Een raad die zichzelf serieus neemt, eist een integraal besluit.

De PvdA en GroenLinks vinden het van groot belang dat er een eerlijk erfpachtstelsel komt waarvan alle Amsterdammers kunnen profiteren, dat duurzaam is en een breed politiek draagvlak kent. De Amsterdamse woningmarkt is al zeer gespannen en onzekerheid over het erfpachtstelsel nu en op lange termijn, draagt daar niet positief aan bij. Daarom vragen wij het college het huidige, onvolledige voorstel terug te nemen en in plaats daarvan met ons in gesprek te gaan over de voorwaarden voor een eerlijk, duurzaam, eeuwigdurend erfpachtstelsel. Dit maakt het mogelijk om in een later stadium een volledig plan aan de raad voor te leggen dat mogelijk wel kan steunen op brede instemming.

Wij doen dit voorstel in het besef dat de overgang naar een eeuwigdurend erfpachtsysteem weliswaar een voldongen politiek compromis is, maar zo een majeure stelselwijziging eigenlijk niet zou mogen plaatsvinden zonder een breed politiek draagvlak. De Amsterdamse grond, ons grootste gezamenlijke kapitaal, gaat ons aan het hart gaat en wij willen dat er goed en zorgvuldig mee wordt omgegaan. In het belang van alle Amsterdammers. Wij hopen dat het college er ook zo naar kijkt en deze uitnodiging voor onderhandeling aanneemt.

Marjolein Moorman (fractievoorzitter PvdA Amsterdam)
Rutger Groot Wassink (fractievoorzitter GroenLinks Amsterdam)

—-

Deze brief verscheen woensdag 3 februari in het Parool.

Meepraten of meer weten over erfpacht? Kom ook naar Politiek Café de Rode Werf op 8 februari!