Meer jongeren, minder schuld. Interview met Marjolein Moorman

Marjolein Moorman en Emre Ünver dienen, samen met Groenlinks, een initiatiefvoorstel in om het aantal jongeren met schulden te verminderen. We vragen fractievoorzitter Marjolein Moorman naar doel en achtergrond van het voorstel.

Waarom dit voorstel?
Marjolein: We zien dat meer en meer jongeren grotere schulden hebben en ook vaker aankloppen bij de schuldhulpverlening. Het is te makkelijk geworden voor jongeren om schulden te maken.

Met dit initiatief willen we dat de verschillende bedrijven en instanties waar schulden het meest ontstaan: zorgverzekeraars, verhuurders, telecomproviders en anderen gaan samen werken met de gemeente en in een eerder stadium waarschuwen over wanbetalingen bij jongeren.

De gemeente doet toch al aan schuldhulpverlening, Wat vragen jullie nu extra?
Vooral meer samenwerking met bedrijven en instanties. En 2 specifieke maatregelen: Geen weigeringsgronden voor schuldhulpverlening bij jongeren en een einde aan het kunnen uitschrijven van een jongere met schulden zonder dat een nieuw adres wordt opgegeven.

Meer samenwerken en vroeg signaleren. Wat levert dat concreet op?
Het is niet de bedoeling om schulden over te nemen. Eerder signaleren betekent dat eerder ingegrepen kan worden waardoor de schulden niet verder oplopen en jongeren eerder worden geholpen.

Wat is het grootste probleem voor jongeren met schulden?
Veel jongeren die 18 worden weten niet wat er allemaal van hen verwacht wordt en dat zij vanaf dat moment verantwoordelijkheid dragen voor veel aspecten van hun leven, zoals het moeten betalen van een zorgverzekering. De informatie naar 18 jarige moet beter.
Daarnaast hebben jongeren met schulden problemen met zich ergens inschrijven. Ouders schrijven hun jongere uit om aan de deurwaarders te ontsnappen maar daar is een jongeren niet mee geholpen. Vaak worden problemen dan nog veel groter.

Het Parool berichtte uitgebreid over hoe jongeren schulden opbouwen. Wie is nu verantwoordelijk, zijn dat niet de jongeren zelf?
In eerst instantie zijn jongeren en hun ouders er voor verantwoordelijk dat een jongere verstandig met zijn/haar geld omgaat. En ouders horen hun kinderen ook te leren om verstandig met geld om te gaan. Maar uiteindelijk betaalt de hele maatschappij een prijs als jongeren in de problemen komen. Daarom is het uit preventief oogpunt al goed als de overheid probeert te voorkomen dat jongeren zich in de schulden steken.

Je hebt mee gekeken bij de loketten?
Ja, ik heb meegelopen bij de loketten n Zuidoost, Noord en het loket voor Zwerfjongeren in West. Wat mij opviel is dat het om hele hoge schulden gaat. Een schuld van € 10.000 vinden de medewerkers echt niet meer schokkend.

Wat is je het meest bijgebleven?
Bij alle loketten zag je hoe verschrikkelijk belastend schulden kunnen zijn en hoe uitzichtloos het leven van jongeren kan worden als zij niet snel en adequaat uit die schulden worden geholpen.
Als je op je twintigste aankijkt tegen een schuld van 15.000 euro en geen werk hebt, dan ziet de toekomst er soms uitzichtloos uit.

Ik zal een tragisch voorbeeld geven: Een jongen deed een opleiding. Zat gewoon keurig op school maar had schulden. Kon daardoor de boeken niet betalen. Daardoor werd hij steeds de klas uitgestuurd, kreeg vervolgens een boete van bureau leerplicht voor ongeoorloofd verlof. Kon die boete ook weer niet betalen. Zo werd het van kwaad tot erger. Pas nadat de schuldhulpverlening samen ging werken met de verschillende instanties, zoals bureau leerplicht en zijn school, werd duidelijk dat de jongen de boeken gewoonweg niet kon betalen door de schulden die hij had. Maar zijn schulden zijn, ook door de boete, wel toegenomen.

Ouders mogen hun kinderen met schulden niet meer uitschrijven. Wordt daarmee niet het hele gezin belast met de schulden van één jongere?
Ik zou het graag omdraaien. Waarom zou de maatschappij de verantwoordelijkheid op zich moeten nemen voor de schulden van een kind dat niet is geleerd hoe met geld om te gaan? Ik heb het gezien en gehoord aan het loket dat jongeren echt helemaal niets meer kunnen en bijna rechteloos worden als zij geen inschrijfadres hebben. Geen adres betekent geen recht op studiefinanciering, geen uitkering, geen inschrijfduur voor een huis. De jongeren komen echt tussen wal en het schip.

Waarom zou het nieuwe college dit initiatief moeten omarmen?
Wat wij voorstellen borduurt voort op de succesfactoren van de Amsterdamse schuldhulpverlening: ‘vroeg bij zijn’ en ‘samen werken’ met organisaties die als eerste te maken krijgen met wanbetaling. Het nieuwe college heeft de raad uitgenodigd om samen te werken. Er is een ambitie om Amsterdammers te helpen bij hun schulden maar die is niet erg concreet. Dit is een voorstel waarmee we het college helpen die ambitie – zeker voor de jongeren – wat concreter te maken.