Dennis Boutkan over de concept Luchtvaartnota ‘Verantwoord vliegen naar 2050’

Door: Dennis Boutkan

Deze week heb ik in de raad een debat aangevraagd over de concept Luchtvaartnota ‘Verantwoord vliegen naar 2050’. In deze coronatijd moeten we echt nadenken hoe we de luchtvaart anders gaan inrichten. Amsterdam zit hier met een dubbelbelang: dat van onze inwoners en als aandeelhouder van Schiphol (20%).

Het is een nota vol beloftes, maar vooral een aankondiging van meer onderzoeken, meer overleg en weinig concrete doelen. Na jaren praten en polderen zou je een duidelijkere koers verwachten. 

Onze fractie vind dat er veel meer balans moet zijn tussen Schiphol en de leefomgeving, dus ook Amsterdam. De nota geeft geen scherpe visie op een alternatief krimpscenario, maar gaat vooral uit van groei die ‘verdiend’ kan worden. Dit kabinet gaat uit van een mogelijke jaarlijkse groei van 1 tot 1,5%, waarmee we in 2050 uitkomen op 800.000 vluchten. In 2019 was dat nog 500.000. Dat enorme aantal is zorgelijk. Daarom moet Amsterdam zijn zorg uitspreken over een groeiscenario tot 800.000. 

Met ons standpunt wat we iets willen doen aan overtoerisme moet dit worden vertaald naar minder groei en minder vakantievluchten. Krimp kan je daarbij niet uitsluiten. Wat daarbij helpt is dat passagiers een eerlijke prijs voor vliegen gaan betalen. Vliegen is namelijk veel te goedkoop en de kosten worden afgewenteld op de belastingbetaler en het milieu. Maak tickets dus duurder door een btw heffing op tickets, accijns op kerosine en een vliegtax.

De impact van Schiphol op de gezondheid voor Amsterdammers is stevig: fijnstof, ultrafijnstof en geluidshinder. We dragen verantwoordelijkheid over een paar miljoen mensen in de Schiphol regio. De nota kondigt weliswaar verdere onderzoeken naar gezondheid aan, ik vind dat Amsterdam binnen de Metropool Regio veel meer het voortouw kan nemen om gezondheid en welzijn hoger op de prioriteitenlijst te krijgen.

De fractie van de PvdA Amsterdam is ook voor een totaalverbod op nachtvluchten. Het kabinet stelt geen enkele duidelijke voorwaarde aan het verminderen van nachtvluchten, maar laat dit volledig open. Ook hierop is de nota teleurstellend. Over geluidhinder stelt het kabinet dat luchthavens de geluidsoverlast moeten verminderen. Het ‘hoe dan’ en op welke termijn blijft achterwege en wordt vastgelegd in latere luchthavenbesluiten door het Rijk. Een gemiste kans om echt iets te doen aan geluidsoverlast! Vlak voor de lock down zou ik met collega raadsleden uit de buurgemeenten en onze PvdA woordvoerder Schiphol Gijs van Dijk een werkbezoek brengen aan Uithoorn om te praten over geluidsoverlast. Na de vakantie gaan we in de herkansing, want we moeten hierin ook samen optrekken.

Het vervoer naar Schiphol toe is ook een factor van belang. We zijn absoluut voorstander van het doortrekken van de Noord/Zuid Lijn naar Schiphol/Hoofddop. Door de capaciteit die daardoor vrijkomt op het spoor en station Schiphol kan je meer (HSL) treinen laten rijden. Een belangrijke stap om autoverkeer te verminderen. Om het OV te stimuleren kan je een OV ticket verplicht onderdeel maken van een vliegticket. 

Verder komt 80% van de 68.000 Schiphol medewerkers met de auto, dit geeft een enorme druk op infrastructuur en klimaat. Schiphol werkgevers kunnen dit beïnvloeden. De luchthaven is onderdeel van de ‘Coalitie Ander Reizen’ en kan hierin een voortrekkersrol spelen. Een goed voorbeeld is ASML in de regio Eindhoven, die gewoon medewerkers ophaalt bij transferpunten. 

Daarnaast zijn meer investeringen in een snel treinennetwerk van belang en de stad kan scherper lobbyen voor méér snelle treinen. Verder vinden wij dat ultrakorte vluchten moeten worden afgeschaft. Die zijn belastend voor het milieu en dragen niks bij aan de kwaliteit van het ‘netwerk’. Pre corona waren er overigens zo’n 330 directe bestemmingen waar je naar toe kon vliegen.

De luchtvaartnota is ook teleurstellend als het gaat om goede werkomstandigheden voor duizenden medewerkers die dag in dag uit voor veel te weinig loon veel te hard moeten werken.

Al jarenlang kaart de PvdA dit probleem aan vanuit Amsterdam, vanuit de provincie en vanuit de Kamer. Goed werk is namelijk een recht. Grondpersoneel, de bagagediensten, schoonmakers en beveiligers; velen van hen werken op flexibele, slecht betaalde uitzendcontracten. Daar waar een baan zekerheid en geluk op moet leveren, levert het hen en hun gezinnen enorm veel onzekerheid en stress op. 

En ook de veiligheid is hierdoor in het geding. Hoe verwerpelijk drugscriminaliteit ook is, het wekt weinig verbazing dat mensen met hele lage lonen en onzekere contracten vatbaarder zijn voor criminaliteit, zoals recent uit onderzoek bleek. We moeten hen daartegen in bescherming nemen. 

Kosten-efficiëntie en concurrentie op prijs lijken belangrijker voor Schiphol. En dit kabinet staat erbij en kijkt ernaar. Ondanks dat het kabinet in de Luchtvaartnota wel degelijk concludeert dat er problemen zijn met de arbeidsomstandigheden, blijven maatregelen uit en stelt het kabinet verder dat er genoeg “wettelijke waarborgen” zijn en dat de sector hierin zelf ‘verantwoordelijkheid’ moet nemen. Dat is veel te liberaal gedacht. 

Gelukkig zijn wij als Amsterdam ook aandeelhouder en kunnen wij ons ermee bemoeien. Werk op Schiphol mag geen race to the bottom zijn. Schiphol moet zorgen voor goede arbeidsvoorwaarden en omstandigheden, bijvoorbeeld door het stellen van sociale vestigingseisen aan bedrijven die vanaf Schiphol werken. Want hoe slechter je voor je personeel zorgt, hoe groter de risico’s voor die kwetsbare medewerkers. Zekerheid is voor deze groep medewerkers belangrijk en ik vind dat wij als fractie voor die mensen moeten gaan staan.

Al met al een teleurstellende luchtvaartnota, terwijl dit een tijd is om scherpe maatregelen te nemen, waardoor het milieu, de leefomgeving, goed werk en gezondheid van bewoners top prioriteit wordt.