De paradox van de ideale stad

Amsterdam is in veel opzichten een ideale stad: sociaal, vrijzinnig, tolerant en ondernemend met een prachtige, monumentale binnenstad, een rijk en divers aanbod aan voorzieningen en een unieke mix van wonen, werken en recreëren. Een stad waar mensen graag zijn, voor korte of langere tijd. Maar het succes van de stad dreigt zichzelf in de staart te bijten. Zoals de oververhitte woningmarkt de gemengde stad onder druk zet, zo zet de toenemende toeristenstroom de leefbaarheid van Amsterdam onder druk. Het is de paradox van de ideale stad: de aantrekkingskracht is van levensbelang voor een vitale, moderne wereldstad en tegelijkertijd is de enorme druk een bedreiging voor de aantrekkelijkheid van de stad. Lees verder of download de PDF.

De prognose van 30 miljoen bezoekers en toeristen die Amsterdam in 2025 zullen bezoeken, bijna een verdubbeling van het huidige aantal, maakt de discussie over de toekomst van de stad urgent, maar de paradox maakt het een taai probleem. De oplossing kan immers nooit zijn dat we de stad minder aantrekkelijk maken. We moeten juist investeren in onze stad.

Vorig jaar nam de leefbaarheid in de binnenstad voor het eerst sinds jaren af en vertrokken er meer bewoners dan erbij kwamen, terwijl de toeristenstroom exponentieel toenam. Deze zorgelijke ontwikkeling laat zien dat het noodzakelijk is om nu keuzes te maken en maatregelen te nemen om te zorgen dat Amsterdam een fijne en toegankelijke stad blijft voor iedereen, bewoners en toeristen. Zeven uitgangspunten zijn voor de PvdA Amsterdam leidend bij de keuzes die moeten worden gemaakt, om de groei in goede banen te leiden en scheefgroei te voorkomen.

Erken dat er grenzen zitten aan de groei
Steden als Venetië of Barcelona laten zien dat toerisme zich kan ontpoppen als veelvraat die het unieke karakter van de stad verorbert, waardoor de stad haar aantrekkingskracht voor bewoners én toeristen verliest. De vraag is waar het kantelpunt ligt. De Leuvense hoogleraar Jan van den Borg ontwikkelde hiervoor het toeristisch draagkrachtmodel waarmee het kantelpunt van elke stad kan worden berekend. Als dit kantelpunt wordt overschreden, ontstaan schadelijke gevolgen voor de stad op alle gebied, economisch, stedenbouwkundig, ecologisch en sociocultureel. Wij willen dat het kantelpunt voor Amsterdam wordt berekend en alles in het werk wordt gesteld om te voorkomen dat dit punt wordt overschreden. Een Amsterdamse leerstoel voor een hoogleraar stedelijk toerisme kan helpen bij het ontwikkelen van een Amsterdams model voor duurzaam toerisme dat direct toepasbaar is in de stad.

Geef Amsterdammers de ruimte
We merken de gevolgen van drukte vooral op straat. Daar komen we elkaar tegen en daar zitten we elkaar steeds vaker in de weg. Amsterdammers hebben in een paar jaar tijd te maken gekregen met nieuwe fenomenen als fietsfiles, overvolle trams en winkelstraten die worden afgesloten omdat het te druk is. De toenemende druk op de openbare ruimte zorgt ervoor dat er snel nieuwe keuzes moeten worden gemaakt. Laten we in-en uitstaphaltes van touringcars zo snel mogelijk verplaatsen naar de transferia aan randen van de stad, in de buurt van goede OV verbindingen. Maximeer het aantal vervoersmiddelen dat alleen is gericht op toeristen zoals fietstaxi’s, sightseeingbussen en segways. Laten we meer delen van de stad autoluw maken, met name in de historische binnenstad, en meer ruimte creëren voor voetgangers en fietsparkeerplekken.

Laat wonen altijd voorop staan
De Amsterdamse woningmarkt staat onder enorme druk. Toeristische verhuur verhoogt die druk. Steeds vaker worden Amsterdamse huizen omgevormd tot illegale en (semi-)illegale toeristenverblijven. Amsterdam moet wat ons betreft in de eerste plaats een woonstad blijven. Daarom willen wij een registratieplicht voor vakantieverhuur, een vermindering van het aantal toegestane dagen voor vakantieverhuur van 60 naar 30 per jaar en strenge handhaving. Woningen zijn bedoeld om in te wonen. Daarom willen we stoppen met het omvormen van woningen tot shortstay-appartementen en hotels. We willen juist dat de trend de andere kant opgaat. Hotels die verdwijnen, moeten worden omgezet in woningen. Hetzelfde geldt voor ander leegstaand vastgoed, zoals kantoren. Nieuwe hotelvergunningen mogen alleen nog maar worden afgegeven in buurten waar hotels daadwerkelijk wat toevoegen aan de wijk. De inspraak van bewoners is daarbij van cruciaal belang. In het centrum moet een absolute hotelstop komen.

Zorg dat iedereen mee profiteert
Bezoekers zorgen voor werkgelegenheid en een bloeiende toeristische sector. Maar niet iedere Amsterdammer plukt evenredig de vruchten van dit economisch succes. Uitgangspunt moet zijn dat iedereen mee profiteert. Te vaak zijn banen in de toeristische sector op oproepbasis, met lange werkdagen en tegen lage lonen. Wat ons betreft stelt Amsterdam hogere eisen aan duurzaam en sociaal verantwoord toeristische ondernemen. Er wordt alleen zaken gedaan met ondernemers die echte banen, goede stages en eerlijke salarissen en werktijden bieden.

Maak van de stad geen pretpark
Heel veel mensen genieten van Amsterdam, bezoekers en bewoners. Maar het plezier van de een, mag niet ten koste gaan van de leefkwaliteit van de ander. Een drukke stad vraagt om rekening met elkaar te houden. De stad is geen pretpark waar je ongestraft en ongegeneerd 365 dagen per jaar alle remmen los kan gooien. Op dit moment staat Amsterdam te boek als de evenementenhoofdstad van Europa. Het aantal grote evenementen en het aantal locaties waar festivals plaatsvinden is in de afgelopen jaren verveelvoudigd, Steeds meer Amsterdammers ervaren, naast plezier, ook overlast van deze toename van evenementen en festivals, op de pleinen, in de grachten en in de parken . De vraag is of wij wel de festivalhoofdstad van Europa moeten willen zijn. De PvdA beantwoordt deze vraag met nee. Verminder het aantal evenementen en breng deze waar mogelijk naar de randen van de stad, waar bewoners er geen overlast van ervaren. Zorg bovendien dat de handhaving op overlast van horeca en evenementen goed op orde is. En stop met city marketing gericht op het promoten van Amsterdam als feeststad.

Laat toerisme niet ten koste gaan van andere economische sectoren
Toerisme is een belangrijke economische pijler van Amsterdam, maar zeker niet de enige. Teveel leunen op alleen deze pijler kan een negatief effect hebben op andere economische activiteiten, want de leefbaarheid van de stad weegt zwaar mee in de afwegingen van ondernemers, bedrijven en culturele instellingen waar zich te vestigen. Het gevolg hiervan is onder andere dat Amsterdam steeds meer een monocultuur krijgt van bedrijven en winkels die zich alleen nog maar richten op toerisme en snel consumentisme. In sommige delen van de stad zie je dit al ontstaan, met een wildgroei aan ijs-, wafel- en Nutellawinkels tot gevolg. Door branchering, het versterken van de rol van lokale straatmanagers en ondernemersverenigingen, willen we de trend keren en de diversiteit in het winkelaanbod beschermen.

Zorg dat de kosten eerlijk verdeeld worden
Bezoekers leveren de stad veel inkomsten op, maar de kosten die er tegenover staan, worden ook steeds groter. De maatregelen die genomen moeten worden om de groeiende bezoekersaantallen in goede banen te leiden zijn duur en de stijgende rekening daarvoor moet niet neergelegd worden bij de Amsterdammer. De toenemende kosten kunnen gedekt worden door een verhoging van de toeristenbelasting en deze moet niet alleen gelden voor overnachtingen, maar ook voor andere toeristische attracties. Wij zijn niet voor een differentiatie in de toeristenbelasting, zoals het college voorstelt. Zo’n differentiatie draagt bij aan een onwenselijke tweedeling in de stad en is ook lastig uitvoerbaar.

Bovenstaande zeven uitgangspunten zijn leidend voor de PvdA in de discussie over balans in de stad. Wij veronderstellen hiermee niet dat het een uitputtende lijst is van maatregelen, waarmee alles is opgelost. Het beheersen van de toenemende drukte in de stad vereist een veelheid aan uitlopende maatregelen en een continue sturing. Vaststaat in ieder geval dat we niet moeten afwachten, maar vroegtijdig keuzes zullen moeten maken, om te zorgen dat onze ideale stad ook een ideale stad blijft.

Marjolein Moorman – Fractievoorzitter PvdA Amsterdam
Dennis Boutkan – Woordvoerder Stad in Balans PvdA Amsterdam

Meepraten? Stuur ons een mail op [email protected]