Investeren in de stad – speech Marjolein Moorman

Woensdag 10 juni werd de Voorjaarsnota van Gemeente Amsterdam besproken – ook wel de Algemene Beschouwingen van de stad. Fractievoorzitter Marjolein Moorman sprak hierbij over de groei van de stad, de uitdagingen die daarbij komen kijken en de keuzes zoals die volgens haar gemaakt moeten worden om de stad ook in de toekomst voor iedereen leefbaar te houden. Lees hieronder haar volledige bijdrage:

Investeren in de stad

Amsterdam groeit. En niet zo’n beetje ook. Afgelopen jaar kwamen er 11.000 nieuwe Amsterdammers bij. 17 miljoen mensen bezochten onze stad. En we bouwden meer dan 5000 woningen.

Amsterdam volgt daarmee een internationale trend. Voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid (!) wonen er meer mensen in de stad dan daarbuiten. Maar de groei van Amsterdam gaat harder dan elders. We steken er met kop en schouders bovenuit, aldus het Parool vorige week.

De stad fungeert als een magneet, als een spons, als een roltrap om hoger op te komen.

We mogen trots zijn op de groei en de aantrekkingskracht van onze stad. Tegelijkertijd stelt het ons ook voor nieuwe dilemma’s. Want waar moeten al die mensen wonen, werken en ontspannen? Dat is DE uitdaging van dit college, dat nog steeds nieuw aanvoelt, maar inmiddels toch alweer op een kwart zit.

Laten we in de eerste plaats constateren dat de stad er goed bij ligt. Natuurlijk willen er veel mensen naar onze stad komen, want we hebben ook enorm geïnvesteerd: in de musea, in de openbare ruimte, in het mooier maken van de stad. En dat ondanks de crisis. We zijn vertrouwen blijven houden in Amsterdam en dat zie je terug. Er wordt weer volop gebouwd. De ‘ambitieuze doelstelling’ van dit college, werd meteen aan het begin al gehaald.

Ook financieel staat de stad er goed bij. Waar we in de afgelopen vier jaar maar liefst 340 miljoen hebben moeten bezuinigen, is de financiële noodzaak om op de rem te stappen verleden tijd. We hebben geld over en daar mogen we blij mee zijn [VJN laat bijvoorbeeld weerstanscapaciteit zien van 1,36, waarmee we helemaal aan de bovenkant van de bandbreedte zitten].

Toch kiest dit college ervoor om flink te bezuinigen. Het waarom hiervoor, leek wel een quiz met verschillende antwoordmogelijkheden. Udo Kock koos voor A: Voor het eerst kritisch naar subsidies gekeken. Met deze beperkte historische kennis diskwalificeerde hij zich meteen voor het Grote Geschiedenisquizteam van Paternotte. Paternotte zelf koos zelf voor antwoord B: Financiele tegenvallers. Van een geoefende quizspeler had ik toch een betere gok verwacht. Hij was ook af. Het juiste antwoord was natuurlijk C; staat gewoon in het coalitieakkoord. Snijden in subsidies, want zo was het nou eenmaal afgesproken. En daarom worden 52 organisaties voor 25 miljoen gekort, van Artis tot het AGO zwembad, van de openbare bibliotheek tot kindervakantiekampen, van een armoedeprofessor tot de straatcoach, van Basta tot Circus Elleboog

En daar blijft het niet bij. Want het college wil, onder het mom van een slagvaardige overheid, ook banen schrappen, maatschappelijk vastgoed verkopen, stadsdelen korten en deelnemingen de deur uit doen. Alles moet langs de efficiëntiemeetlat en financieel gebenchmarkt. Zelfs de Amsterdamse parken worden omschreven in termen van economisch nut. De waarde voor de Amsterdammer lijkt buiten beschouwing gelaten, of mensen nog met plezier en met een fatsoenlijk salaris voor de gemeente werken, lijkt ondergeschikt gemaakt. Geld moet gevonden worden, want het college van VVD, D66 en SP wil de lasten te verlichten van ondernemers, de toeristenbelasting verlagen, afval subsidiëren en de schuld aflossen, terwijl de rente historisch laag staat.

De PvdA wil wat anders. Wij willen niet doelloos snijden, ons niet blind staren op schulden, maar juist blijven investeren in de stad. Juist nu, nu de groei van de stad daarom vraagt.

Want groei is mooi en maakt trots, maar kost ook wat en kan zonder aandacht en begeleiding leiden tot overwoekering en uitwassen.

De PvdA maakt zich geen zorgen of we de komende jaren wel voldoende bedrijven en bezoekers naar de stad weten te halen. Onze burgemeester heeft tijdens handelsreizen al meer dan eens bewezen een uitstekend uithangborg en promotor van de stad te zijn – en we hopen dat hij dat nog een tijdje wil blijven.

Onze zorg ligt primair bij de bewoners van onze stad. Niet in de laatste plaats omdat wij vinden dat we moeten voorkomen dat zij de dupe worden van de toenemende druk op de stad. Twee jaar na het verhaal van, inmiddels VVD staatssecretaris Wiebes, lijkt onze stad inderdaad steeds meer de keienstad te worden die hij voor ogen had. De betaalbaarheid van woningen staat onder druk. Makelaars waarschuwen inmiddels al weer voor overspannen toestanden op de woningmarkt. We bouwen flink bij, maar dan vooral woningen in het geliberaliseerde segment en in de koopsector. Het gevolg laat zich raden. Huizenprijzen die door het dak vliegen en steeds minder betaalbare huur- en koopwoningen. Zonder een grote zak met geld heb je pech, want opzij, opzij, opzij, maak plaats, maak plaats, maak plaats, de kei heeft ongelofelijke haast.

Dit roept de vraag op voor wie de stad eigenlijk is in de ogen van dit college. Terwijl de stad groeit, zien we de ongelijkheid in de stad toenemen. Van sommige partijen mag je het niet zeggen en volgens anderen is het niet waar, maar onderzoek van OIS laat onomstotelijk zien dat niet iedereen in gelijke mate profiteert van het succes van Amsterdam. Dat verschillen tussen mensen in de stad steeds groter worden. De kloof tussen hoog en laag opgeleid, rijk en arm, gezond en ziek, verdiept zich en concentreert zich steeds meer in buurten. OIS spreekt inmiddels van een driedeling tussen enerzijds Centrum en Zuid, dan West en Oost en tenslotte Noord, Nieuw West en Zuid Oost. Het gevaar hiervan is dat afstanden onoverbrugbaar worden en mensen steeds meer gevangen komen te zitten in hun eigen leefomgeving en sociale mobiliteit steeds minder mogelijk wordt. Dat de roltrap van een kind in Noord zeg maar veel eerder stopt dan van een kind in Zuid. Met alle gevolgen van dien voor sociale cohesie, persoonlijk welzijn, emancipatie en veiligheid en leefbaarheid van de buurt. Om nog maar niet te spreken over het gemengde karakter van de stad, datgeen wat Amsterdam zo uniek maakt, wat hierdoor op het spel

Dit zou het college zich aan moeten trekken. Zeker als je je coalitieprogramma ‘Amsterdam is van iedereen noemt’. Maar in plaats daarvan bagatelliseert dit college het probleem met de woorden dat ongelijkheid geen onrecht is, huivert ze om wat te doen tegen schoolsegregatie en omarmt ze de laisser faire gedachte onder het mom van ‘keuzevrijheid’.

Ongelijkheid moet je bestrijden en niet versnellen. Dat vergt investeren in plaats van snoeien. En natuurlijk presenteerde u een armoedeplan, een bouwplan, een MBO plan. Allemaal mooi. Maar waarom snijdt u daarbij tevens in zorg, in onderwijs, in veiligheid? Is dit wat u bedoelt met eerst doen, dan leren, het nieuwe motto van dit college? Eerst subsidies wegsnijden, om dan te leren dat veel essentiële taken verloren gaan voor Amsterdammers? Eerst organisaties korten, om dan pas een afwegingskader vast te stellen? Eerst stadsdelen een taakstelling opleggen, om dan te leren dat dat ten koste gaat van zorg, onderwijs en cultuur in de buurt?

De PvdA maakt een andere keuze. Wij willen investeren in de stad en onnodige en onbezonnen bezuinigingen ongedaan maken, omdat deze niet in het belang zijn van Amsterdammers. Daarvoor hebben wij een aantal moties en amendementen samen met Groen Links.

Ten eerste: draai de bezuinigingen op de subsidies terug. Ze zijn onnodig, onevenwichtig, plotseling, ongefundeerd en geld kan makkelijk elders gevonden worden.

Ten tweede: maak een risico-inventarisatie van de slagvaardige overheid. Wat betekent het schrappen van 350 fte voor de dienstverlening aan de Amsterdammer en de slagkracht en het sociale karakter van de gemeentelijke organisatie.

Ten derde: verhoog de toeristenbelasting weer naar het oude niveau. Er zal geen toerist minder door naar Amsterdam komen, maar het zorgt er wel voor dat Amsterdam ook de effecten van de toeristenstroom in goede banen kan leiden.

Tot slot een viertal amendementen om de helft van de schuldaflossing (20 miljoen) te investeren in de stad:

In buurtveiligheid

In het versterken van de positie van de huisarts

In het versnellen van transformatiewoningen voor starters

In het leren lesgeven in grootstedelijke context

Voorzitter, de PvdA kiest voor investeren in de stad. Investeren in plaats van bezuinigen. Investeren om de toenemende ongelijkheid een halt toe te roepen. Investeren omdat het kan. Investeren omdat het moet. Investeren omdat Amsterdam het verdient. Aan de arbeid!

(gesproken tekst geldt)