Huisbezoek uitkeringsgerechtigden omstreden

GroenLinks boos op Aboutaleb

De wens van PvdA-wethouder Ahmed Aboutaleb mensen met een bijstandsuitkering bij wet te verplichten ambtenaren van de Dienst Werk en Inkomen tot hun huis toe te laten splijt het nieuwe college van b. en w. GroenLinks is daar fel tegen.

’’Dit is nieuw,’’ zegt Judith Sargentini, fractievoorzitter van GroenLinks. ’’Ik vind dat dit niet zo maar kan.’’ Ook oppositiepartij SP windt zich op. ’’Dit is onzin,’’ zegt SP-woordvoerster Sadet Karabulut.

Aanleiding zijn uitspraken van Aboutaleb in deze krant over het succes van de strengere controle op bijstandsfraude. Vooral Aboutalebs voornemen in Den Haag op een wetswijziging aan te dringen is slecht gevallen bij GroenLinks.

’’Dit lijkt ons geen goed plan,’’ aldus Sargentini. Aboutaleb wees erop dat het om landelijk beleid gaat, waar de raad geen invloed op heeft. ’’Maar als de wethouder van Amsterdam met een suggestie komt, gaat dat de gemeenteraad wel aan.’’

Sargentini zal Aboutaleb om opheldering vragen, in een commissievergadering die wat haar betreft geheel gewijd zal zijn aan ’de wijze van bejegening’ bij de controle op uitkeringsfraude. ’’Wij zijn akkoord gegaan met huisbezoeken, maar die instemming staat of valt met de manier waarop dat gebeurt. Een bezoek is heel ingrijpend. Je stapt als overheidsdienaar iemands huis binnen. Mensen mogen niet worden overvallen. Er moet keurig een afspraak worden gemaakt. Mensen moeten ook kunnen weigeren ambtenaren binnen te laten.’’

Sargentini hanteert dezelfde uitgangspunten als bij preventief fouilleren. ’’Huisbezoeken zijn in wezen hetzelfde. De overheid heeft het monopolie op geweld. Dat kan goed werken, mits de burger niet zonder aanleiding wordt lastiggevallen. Wij zijn ertegen dat onschuldige burgers door agenten tegen de muur worden gezet om bevoeld te worden. Met dezelfde redenering vinden we dat er niet zomaar huiszoekingen moeten komen bij mensen met een uitkering, tenzij er aanwijzingen voor fraude zijn. Zonder huisbezoek kan ook worden gecontroleerd. Alleen gaat dat minder snel en gemakkelijk. En áls iets niet in de haak is, mag huisbezoek niet worden geweigerd. Dan komt de sociaal rechercheur in actie.’’

De SP vindt ook dat Aboutaleb veel te ver gaat. ’’We criminaliseren mensen. Onschuldige burgers kennen hun rechten vaak niet en laten zich overdonderen,’’ aldus Karabulut. ’’Het speciaal opgestelde informatieboekje om de burgers op hun rechten te wijzen wordt vaak niet verstrekt. Bij de ombudsman regelt het klachten. Er worden echt veel te veel fouten gemaakt. Mensen lijden daaronder. Onderzoeken worden ingesteld, terwijl de uitkering tussentijds wordt stopgezet. Mensen zitten maanden zonder geld.’’

De oppositiepartijen VVD en CDA steunen Aboutaleb wel. ’’Er moet worden gecontroleerd of gemeenschapsgeld goed is besteed,’’ zegt fractievoorzitter Eric van der Burg (VVD). ’’Huisbezoek mag natuurlijk niet worden geweigerd. Aboutaleb wees erop dat de gemeente alleen vorig jaar al 45 miljoen euro heeft bespaard door fraude op te sporen en onrechtmatig verkregen uitkeringen stop te zetten en terug te vorderen. Dat zijn cijfers die overtuigen.’’

CDA-fractieleider Maurice Limmen vindt dat ook. ’’Huisbezoeken moeten standaard worden. Nu wordt brutaliteit beloond. Mensen die ambtenaren de toegang tot hun huis weigeren, worden beloond met minder scherpe controle. Dat is rechtsongelijkheid. Het is immers zonneklaar dat huisbezoek effectiever is dan administratief onderzoeken. Het gaat gewoon om de jacht op tandenborstels.’’

PvdA-woordvoerder Emre Unver staat voor honderd procent achter de wethouder. ’’De praktijk wijst uit dat er veel fraudeurs zijn. De overheid moet laten zien dat daartegen wordt opgetreden. Zoals Aboutaleb al zei: het draagvlak voor het verstrekken van uitkeringen blijft alleen overeind als misbruik wordt aangepakt.’’