‘Dwang in belang van het kind’

Wethouder Lodewijk Asscher (Financien, PvdA) wil welzijnsinstellingen die met jeugd werken, doorlichten. Zonder resultaten worden ze gekort. En hij wil ouders naar een opvoedcursus kunnen sturen.

‘een groot deel van de oorzaken ligt bij de overheid’
‘niet meer: o, doe er maar weer een projectje bij’

Drieste plannen.

"We hebben campagne gevoerd met de leus ‘Kinderen eerst’. De vraag was: hoe staan we ervoor na een jaar. De boodschap is: we moeten echt wat sneller. Zoals het nu gaat, gaat het niet goed genoeg. En daarin zitten de elementen: wie zijn verantwoordelijk, wie moeten het allemaal doen."

De welzijnsindustrie, het woord welzijnsmaffia valt zelfs wel eens, is enorm.

"Als je analyseert waarom kinderen niet goed gaan op de lagere school, zie je hoe alles versplinterd is. Dat komt doordat er zo veel overheden en zo veel partijen bij betrokken zijn, die nog steeds onvoldoende samenwerken. Dat is schrijnend als het om jonge kinderen gaat, voor wie tijd belangrijk is. Het zou al een hele stap zijn, om te beginnen, als we alle instellingen kunnen verplichten mee te werken aan een elektronisch dossier, waarin iedereen zijn informatie stopt. En dan moeten die betrokkenen ook met elkaar in gesprek gaan, over dat kind, over dat gezin. Je wilt toch dat ieder kind het beste uit zichzelf kan halen. Dus je moet er steeds vroeger bij zijn om te kijken of de kansen en talenten worden benut."

Dossiervorming, ook al een onderwerp van jaren geleden. Is niet het drama dat al jaren om van alles wordt geroepen. Korthals Altes, Kalsbeek, die hadden het in 1999 al over verplichte opvoedcursussen voor ouders. Maar het komt blijkbaar niet van de grond en…

"Nou, we proberen het."

Al die professionele organisaties en ontelbare kleine stichtingen. In Slotervaart alleen al zijn het er 35. Dus over de hele stad honderden. En dat gaat al jaren zo. Hoe kan dat volgens u?

"Omdat het allemaal te vrijblijvend is. Er zijn goede intenties, maar er is geen partij die zegt: en nu gaan jullie samenwerken."

Wie subsidieert al die organisaties?

"Daarvoor zijn wij voor een groot deel verantwoordelijk, maar op de hele keten van jeugdhulpverlening, jeugdzorg, welzijn, school, leerplicht – daarop hebben we heel weinig grip. Omdat daar ook zo veel partijen bij betrokken zijn."

Wat gaat er volgens u mis?

"De neiging bestaat om, als er een probleem is, hup, een nieuw project te beginnen. De lijst van organisaties van projecten is schier onmetelijk. Daar straalt een zekere onmacht uit. Men grijpt steeds naar nog meer, naar nog anders en kijkt niet naar wat tot nu toe heeft gewerkt, en wie zijn werk goed doet."

Waar ligt dat toch aan?

"We kijken naar het idee en naar de intentie, en te weinig naar de resultaten. En als overheid is het blijkbaar vaak aanlokkelijker om iets nieuws te beginnen en weer subsidie uit te delen dan naar het resultaat te kijken. We doen nu de grootste investering in opvoedingsondersteuning van de laatste decennia. We proberen het met bewezen programma’s aan te pakken, opdat, als iets werkt, je extra capaciteit kunt inzetten. Het is trouwens niet alleen mijn zorg. Burgemeester Job Cohen en Marijke Vos zeggen ook: ‘Het kan zo niet langer, hoe kun je meer grip krijgen.’ Dat is ook onderwerp van gesprek in het college."

Elke vijf jaar is er wel een club die het wiel opnieuw uitvindt om een ontregeld kind met dito gezin weer op de rails te zetten. Geweldige projecten, vaak uit Amerika, videohometraining, gezinscoaches, maar ze worden telkens weer overvleugeld door een nieuw project. Dus ik ben niet meteen onder de indruk.

"Dat hoeft ook helemaal niet."

Heeft u er eigenlijk zicht op hoeveel instellingen in Amsterdam met hoeveel mensen met hoeveel geld bezig zijn? Of moet u dat nog onderzoeken?

"De Rekenkamer Amsterdam heeft een paar jaar geleden die welzijnskant bekeken. Daar gaat zo’n 160 miljoen in om. En je hebt de jeugdhulpverlening, maar die wordt door het rijk betaald."

Hoeveel miljoen wordt in Amsterdam besteed aan kinderen, zonder de kosten voor onderwijs?

"Dat is moeilijk te zeggen… Ik denk een paar honderd miljoen, los van die hulpverlening. De kunst is om te werken met programma’s waarvan je zo langzamerhand ziet dat ze effect hebben. Ik wil die personen en instellingen belonen die resultaat behalen, en anderen dus korten. We hebben zo veel middelen dat in theorie alle problemen allang opgelost hadden moeten zijn."

De ouderwetse gezinsvoogden van voogdijverenigingen roepen al tien jaar: omdat ik al het basiswerk moet uitbesteden, komen bij een een gezin tien of meer instanties over de vloer en niemand heeft meer zicht of weet van elkaar wat ze doen.

"Veel te vaak zijn er te veel instellingen bij betrokken, die allemaal een eigen indicatiestelling doen, een eigen dossier opbouwen, een eigen beleid voeren. Dat is niet alleen zonde van het geld. Het is ook voor het kind heel slecht."

Hoe denkt u uw plannen uit te voeren?

"We gaan praten. We zien nu twee soorten reacties. Mensen worden boos, maar je ziet ook mensen die graag in gesprek gaan, die gefrustreerd raken omdat ze te veel tijd moeten besteden aan administratie en turven. Veel geld verdwijnt in bureaucratie."

Wanneer is het moment dat u zegt: is dit het resultaat, en nu schrappen in de lange lijst.

"Ik ben een enorme voorstander van overtuiging, maar je kunt je niet permitteren daar te lang mee door te gaan. Bovendien ligt een groot deel van de oorzaken bij de overheid. Wij hebben zelf onze subsidieverordeningen gemaakt, wij hebben zelf deze Frankenstein geconstrueerd. Binnen een jaar moet er een trendbreuk zijn. Dan moeten wij een wijze van subsidieren hebben die de mensen in staat stelt hun werk te doen. En die ons, ook als beheerders van gemeenschapsgeld, in staat stelt om te zeggen: ik besteed het daar waar resultaten zijn. En dan mag er gerust wel eens wat mislukken. Maar niet meer: o, doe er maar weer een projectje bij."

Dus doorlichten en schiften.

"Ja, en als we het goed doen, leidt het tot een betere grip, tot meer ruimte, tot minder bureaucratie en hopelijk tot meer effect voor de kinderen."

Er is al veel eerder gesproken over verplichte opvoedcursussen en financiele sancties, maarwerkt het? Ik zie zo’n vader al in zo’n bankje hangen.

"Als iemand echt weigert op te voeden, de deur dicht houdt en zich niets aantrekt van de samenleving, dan moet je, in het belang van het kind, dwang durven te gebruiken."

Alsof het bij zulke types werkt om op de kinderbijslag te korten.

"Kijk naar de leerplichtwet. Ouders van spijbelende kinderen worden op gesprek gevraagd. Dat helpt niet, maar als er een boete komt, helpt het wel."

Nu is het volgens mij van alle tijden dat er ouders zijn die hun kind totaal verwaarlozen. Met etnische achtergrond heeft dat niet zo veel te maken. Wordt het geen tijd dat u in deze schoonmaakactie meteen het onderscheid allochtoon/autochtoon afschaft?

"Dat zou kunnen, maar ik vrees dat we dan in een eindeloze semantische discussie terechtkomen. En daarvoor hebben we geen tijd."

Lodewijk Asscher: ‘Zoals het nu gaat, gaat het niet goed genoeg.’