In de afgelopen dagen is er veel aandacht besteed aan Wim Kok als premier en vakbondsleider. Kok is in mijn ogen de man die Nederland na de financiële crisis in de jaren tachtig voorzichtig en ferm tegelijk weer uit de economische malaise heeft geleid. Met het alom bejubelde akkoord van Wassenaar als basis voor zijn latere regeerakkoorden en de veel meer omstreden hervormingen van de sociale zekerheid die daarna zouden volgen.
Hervormingen die noodzakelijk waren om de solidariteit binnen het sociale stelsel ook op langere termijn te kunnen waarborgen. Een stelsel dat in ons land tot de dag van vandaag dient als vangnet voor de mensen die pech hebben, een stelsel dat er dankzij inspanningen van sociaaldemocraten nog altijd is. De noodzaak tot hervorming werd begin jaren negentig door lang niet iedereen zo ervaren, ook door mij niet gebiedt de eerlijkheid te zeggen, hoewel ik daar nu met andere ogen op terugkijk.
Als voorzitter van de Jonge Socialisten kreeg ik de smaak van het actievoeren goed te pakken toen het kabinet Lubbers/Kok het vizier op de voorzieningen voor jongeren richtte. Bezuinigingen op de jeugdwerkgarantie-wet en de studiefinanciering leidden tot groot protest. Het werd een eerste kennismaking met Kok die als vice-premier en minister van Financiën alle zeilen moest bijzetten om de boel in de partij letterlijk bij elkaar te houden.
Die tijd was zwaar voor alle betrokkenen, zeker voor Wim Kok. Ik kon zijn frustratie over het onbegrip in onze partij soms letterlijk voelen daar aan de overkant van de tafel tijdens overleg met hem op Financiën. Met zijn ietwat norse uitstraling en buitengewoon imposante voorkomen bleek Kok voor ons als piepjonge Socialisten geen gemakkelijk te nemen horde. Je mocht geen flauwekul verkopen, want dan werd je met je neus snel en vakkundig op de feiten gedrukt. Het werd een wijze les voor ons allen; wanneer we met de partijleider aan tafel zaten, moesten we altijd goed beslagen ten ijs komen.
Mijn meest bijzondere herinneringen aan Wim Kok zijn voor een belangrijk deel overigens volkomen apolitiek. Want heel soms ben je in de gelegenheid om iets meer te zien van de mens achter de premier. Bijvoorbeeld toen ik meeging (inmiddels als Kamerlid) naar Parijs als afgevaardigde voor een congres van de Socialistische Internationale. De kleine PvdA-delegatie uit Nederland werd geleid door de premier. Kok heeft altijd stevig gewerkt aan zijn internationale netwerk, Tony Blair, Bill Clinton; allemaal kwamen ze langs om deze gids van de “Derde Weg” te ontmoeten en met hem te praten over politiek en samenleving. Het is ook niet voor niets dat Clinton afgelopen week een persoonlijke verklaring uitbracht om zijn oude bondgenoot te herdenken.
Nadat we ’s avonds laat van een receptie bij de Franse premier Jospin terugkeerden naar ons hotel in het hart van de stad, snelde ik de auto uit om nog even een winkel te bezoeken. Wat ik niet wist was dat ik Wim Kok daarmee onbedoeld ongerust had achtergelaten, hij vond het blijkbaar maar niks dat de jeugdige afgevaardigde laat in de avond zo nodig alleen moest funshoppen. De volgende ochtend werd ik opgelucht waargenomen door een medewerkster van de fractie. “Daar ben je!” riep ze uit. “Wim was ongerust over je, je verdween zomaar in de nacht, zei hij!”
Het was een eerste moment waarop ik de zorgzaamheid en vaderlijke kant van Wim Kok leerde kennen. Een kant die velen die met hem gewerkt hebben ook goed kennen, maar die niet altijd bekend is bij het grote publiek.
Later, al lang nadat haar man was afgetreden, vroeg Rita Kok me een expositie van haar in Enschede te openen. Omdat ik die dag geen oppas had voor mijn toen tweejarige zoontje, ontfermde de oud-premier zich als vanzelf over de peuter. Of het nu vanwege zijn lange gestalte was, of omdat zelfs een kind van twee kan zien hoeveel gezag de man afdwong, het zal voor mij altijd een raadsel blijven; maar nooit eerder ging zoonlief zo gedwee met een voor hem volstrekte vreemde hand in hand dwalen door de gangen van de expositieruimte. Een beeld dat voor altijd in mijn geheugen gegrift staat. Toen Dick Benschop mij deze week sms’te: “Een reus is omgevallen” moest ik daar meteen weer aan denken en heb ik verdrietig maar ook trots mijn zoon de bewuste anekdote verteld.
Sharon Dijksma
Aanstaande zaterdag organiseert de PvdA Amsterdam voor leden en andere belangstellenden een bijeenkomst om Wim Kok te herdenken. Samen zullen we op groot scherm gaan kijken naar de herdenkingsbijeenkomst die plaatsvindt in het Concertgebouw. Wees welkom! Lees hier meer.
