“Wat de stad raakt, raakt de PvdA”

Interview met Lian Heinhuis, fractievoorzitter PvdA, door Katrien Gottlieb

De PvdA in Amsterdam heeft zich het afgelopen jaar opnieuw sterk gemaakt voor waar de partij voor staat: strijden tegen ongelijkheid en voor een sociale, verbonden stad. Die idealen worden elke dag verdedigd, maar in 2024 leek dat nog harder nodig dan voorheen. De verschillende conflicten in de wereld werden, op een uiteraard ander niveau, ook hier uitgevochten. De vraag rees of de Amsterdamse driehoek wel accuraat reageerde en de maatregelen wel in samenspraak waren met bijvoorbeeld het demonstratierecht.

“Haat bestrijd je niet met haat,” zei onze fractievoorzitter Lian Heinhuis op 12 november in een spoeddebat met de gemeenteraad over de rellen in de stad na de wedstrijd Ajax- Maccabi Tel Aviv. “Mensen beoordeel je op hun daden, niet op hun afkomst.” Dat groepen zo tegenover elkaar gezet worden door andere politieke partijen, is schadelijk en draagt, zegt zij, alleen maar bij aan een onvoorspelbare en onveilige stadsdynamiek.

Lian Heinhuis, naast haar fractiewerk directeur bij een filantropisch fonds, zette zich dit jaar in voor het behoud van Amsterdams open karakter en toegankelijkheid voor iedereen. Ze heeft een duidelijke visie op sociale rechtvaardigheid en stedelijke ontwikkeling en ze is gemotiveerd omdat ze ziet dat onze mooie en bijzondere stad worstelt met tal van fundamentele kwesties die om politieke keuzes vragen. Haar politieke filosofie draait om het creëren van een sociale en verbonden stad waar mensen oog hebben voor elkaar en de planeet.

Heinhuis heeft initiatieven gelanceerd zoals een voorstel voor een burgerschapscursus voor expats, waarbij ze bedrijven wil aansporen een maatschappelijke rol te spelen richting hun internationale werknemers in Amsterdam. Ze ziet internationalisering als een kans, maar wil voorkomen dat er parallelle werelden ontstaan in de stad.

De partij organiseerde daarnaast diverse activiteiten, waaronder de “Hart voor Amsterdam” leergang en koffie-ontmoetingen met Amsterdammers. Ook lanceerde de PvdA Amsterdam het boek over bruine cafés, “Kroeglopen, langs de huiskamers van de stad”, wat de betrokkenheid bij het cultureel erfgoed illustreert en direct voortkomt uit het voorstel van Heinhuis om de bruine kroeg in Amsterdam een monumentale status te geven. Regelmatige straatacties, debatten en andere evenementen zijn afgelopen jaar georganiseerd om in contact te blijven met de Amsterdamse bevolking en hun zorgen te bespreken. Op dit moment loopt de actie “Bonnetje voor een ander”, waar cafés door de hele stad aan meedoen. Deze actie gaat over omkijken naar elkaar en zorgen dat Amsterdammers, ongeacht de grootte van hun portemonnee,  in de donkere wintermaanden gezelschap kunnen opzoeken buiten de deur.

Onder leiding van wethouder Marjolein Moorman richtte de partij zich op onderwijs, jeugdzorg, armoedebestrijding en schuldhulpverlening. En uiteraard staat het gebrek aan betaalbare huisvesting hoog op de agenda.

Hoe was dit jaar anders dan het jaar daarvoor?  

Lian Heinhuis: Allereerst omdat het een behoorlijk turbulent jaar is geweest. Niet alleen voor de stad, maar ook het hele land, waarbij de gebeurtenissen in Amsterdam aan het eind van het jaar zelfs wereldnieuws werden. Ook voor mij persoonlijk is dit een heel ander jaar geweest. Mijn tweede kind is deze zomer geboren.

Heeft dat je relatie tot de politiek beïnvloed?  Of tot wat er speelde buiten de babykamer?

Vooral met iets zo persoonlijks als het krijgen van een kind, besef ik hoe belangrijk het is wat we hier doen. Het maakt je heel bewust, met zo’n klein baby’tje, je ziet haar kwetsbaarheid en vraagt je af in welke wereld je kind straks zal opgroeien. Dat klinkt misschien een beetje dramatisch, maar ik ben het daardoor meer dan ooit eens met de feministische uitdrukking dat het persoonlijke politiek is.

Voor jou betekent dat iets anders dan voor mensen die de politiek bezien vanuit hun persoonlijke motieven?

Het politieke is voor mij persoonlijk omdat individuele problemen vaak onderdeel zijn van grotere structurele ongelijkheid of onrechtvaardigheid. Wat we persoonlijk meemaken, is onderdeel van een politieke realiteit. Dus het persoonlijke is in die zin politiek en andersom is politiek ook heel persoonlijk. Dat zie ik bijvoorbeeld terug in onze fractie en breder in de stad: wat in de politiek gezegd en gedaan wordt, raakt mensen. Wat er in de politiek gebeurt, staat niet los van iemands privéleven. En daarom begrijp ik dat mensen hun persoonlijke overwegingen heel serieus nemen in het stemhokje. Het is alleen triest om te zien dat partijen die mensen tegenover elkaar zetten, beloond worden voor iets dat uiteindelijk heel schadelijk is voor de maatschappij als geheel.

Gelukkig stemmen de meeste mensen in Amsterdam anders. Het is nog steeds een hele sociale stad, ondanks de grote problemen die je ook bij ons ziet, als het bijvoorbeeld gaat om betaalbaar wonen en armoede.

Je kind werd geboren in een veranderend Nederland

Mijn ouders hebben in het baby fotoalbum  van mijn zusjes en mij een krantenknipsel van onze geboortedag geplakt. Dus ik dacht, dat is een mooie traditie, die ga ik doorzetten. De dag dat mijn dochter geboren werd, was de dag dat wij, in Nederland, voor het eerst een extreemrechtse partij in de regering kregen. Niet bepaald een krantenkop waar je voor altijd aan herinnerd wil blijven worden.

Zo’n bijzondere dag, zo’n intens blije dag, de geboorte van je kind, staat dan in schril contrast met wat er politiek speelt. Het Haagse beleid werpt een schaduw over dit jaar. Zeker als het gaat om de enorme golf van polariserende, discriminerende, en soms zelfs racistische, uitspraken en moties. Dat heeft een grote invloed op onze stad. En wat de stad raakt, raakt de PvdA.

Wat heb je het afgelopen jaar kunnen doen? Was er een strategie die is uitgevoerd?

We hebben ook dit jaar weer keihard gestreden voor onze sociale stad. Ik zie echter wel twee belangrijke verschijnselen die onze manier van samenleven bedreigen: ongelijkheid en polarisatie. Onze opdracht als sociaal democraten was wat mij betreft daarom: vechten voor een stad die toegankelijk is voor iedereen, ongeacht de grootte van je portemonnee en antwoord geven op de Haagse politiek die mensen tegen elkaar ophitst. Daarnaast hebben we laten zien, dat als je als partij een afspiegeling bent van de stad, je politiek ook een voorbeeld kunt zijn voor de stad. Kijk, zo gaan we met elkaar om, zo luister je echt naar een ander, zo verdiep je je in het perspectief van een ander.

Dat betekent ook dat we in de fractie soms moeilijke gesprekken met elkaar voeren. Maar dat maakt ons alleen maar sterker. Want als wij die moeilijke gesprekken al uit de weg zouden gaan, hoe kunnen we dan verwachten dat die wel in de maatschappij plaatsvinden?

Je hebt een voorbeeldfunctie.

En die voorbeeldfunctie strekt zich ook uit tot de media. Je ziet dat politici, met name populistische politici, heel erg geneigd zijn om meteen een antwoord te geven en meteen een analyse te maken van de schuldvraag. Het liefst in één zin.

Daarmee doe je veel meer kwaad dan goed. De nuances en soms ook de taaiere kant van politiek beleid, de meerdere invalshoeken, de uitvoerbaarheid, alle etappes die niet direct scoren in de media, zijn wel belangrijk om te vertellen. Bovendien heb je in de politiek een lange adem nodig om dingen echt te veranderen. Dat werd vorige week duidelijk toen bleek dat het beleid van wethouder Moorman na jaren nu echt zorgt voor een daling van het lerarentekort. Dat krijg je niet in één jaar voor elkaar, met een simpele maatregel.

Wij als partij willen uitstralen dat we voor een gemeenschap willen strijden waarin mensen samen en naast elkaar leven in plaats van tegenover elkaar. Daar doen we ook doorlopend voorstellen voor. Bijvoorbeeld wat betreft het beschermen van de sociale huursector, zodat mensen met verschillende inkomens allemaal naast elkaar kunnen wonen. Juist ook op de duurste plekken in de stad. Daar zetten we ons voor in. We zetten ons ook in voor betaalbaar openbaar vervoer.

Waarom niet gratis?

Dat kunnen we onmogelijk als stad betalen. Wel is ons voorstel voor gratis OV voor kinderen van 4 tot 12 nu aangenomen. Nadat eerdere proeven daarmee een succes zijn gebleken, wordt het straks dankzij Farley Asruf voor 1,5 jaar volledig ingevoerd. Kinderen moeten overal naartoe kunnen en daar ook een bepaalde vorm van vrijheid aan beleven. Dat mag niet beperkt worden door de portemonnee van je ouders.

En wat nog meer?

Zoals gezegd strijden we tegen ongelijkheid. Dat doen we op verschillende terreinen. Waar we ons doorlopend hard voor maken is het toegankelijk houden van sociale huurwoningen door de voorraad te laten groeien. Onder andere door te stoppen met de verkoop van sociale huurwoningen. Corporaties mogen veel minder verkopen en er is een aantal gebieden aangewezen waar helemaal niets meer verkocht mag worden. Maar denk ook aan ongelijkheid bestrijden op het gebied van overgewicht, een probleem dat samenhangt met de sociaaleconomische positie van mensen, waar Igor Runderkamp zich hard voor maakt. Of denk aan ongelijkheid in de fysieke stad. Zo benadrukt Geert Noordzij consequent dat afvalproblemen ook extra inzet vergen in stadsdelen waar mensen minder mondig zijn en minder vaak meldingen maken. Anders groeit ongelijkheid op dat terrein. En aan Bert Keesman, die zich inzet voor publieke voorzieningen in Weespersluis, omdat het anders een wijk wordt die volledig uit balans is. Bastiaan Minderhoud en Amel Namane werken aan een voorstel om lokaal ondernemerschap beter te beschermen door gemeentelijk vastgoed daarvoor in te zetten. Daarmee strijden we tegen de macht van het grote geld dat steeds vaker het straatbeeld in onze stad bepaalt.

Daarnaast hebben we talloze voorstellen gedaan die gericht zijn op verbinding. Verbinding bijvoorbeeld door te leren van onze geschiedenis en daarbij erkenning te geven aan de belangrijke rol die gastarbeiders hebben gespeeld in onze stad, zoals door het voorstel dat Anissa Bouhassani samen met andere partijen heeft gedaan voor een monument, een onderzoek naar een nieuw museum en andere activiteiten om de kracht van de Amsterdamse migratiegeschiedenis te laten zien. En door de inzet van Mohamed Belkasmi, die onder andere strijdt voor een gezamenlijke introductieweek zodat studenten van HBO, MBO en de universiteit elkaar direct ontmoeten. Een simpel idee, dat grote impact kan hebben omdat op die manier mensen minder langs elkaar gaan leven.

Heb je nog meer voorbeelden van wat je vindt dat jullie goed hebben gedaan?

Een ander belangrijk voorstel deed Fatihya Abdi, die aankaartte dat het onacceptabel is dat kinderen in erbarmelijke omstandigheden in de noodopvang verblijven. Basale rechten worden hiermee geschonden, dat zou geen vraagstuk van links of rechts moeten zijn. Het lukte haar om zelfs de VVD mee te krijgen en ook in andere steden werd haar voorstel ingediend. Een goed voorbeeld van strijden op basis van je waarden en daarmee echt verschil kunnen maken.

Waarom is dat belangrijk?

Omdat wij als sociaaldemocraten sterk waarde gedreven zijn. De strijd tegen onrechtvaardigheid is wat mij heeft gemotiveerd om de politiek in te gaan. Ik zie nu dagelijks hoe we samen met de collega’s uit de fractie, maar ook met de geweldige mensen die namens de PvdA in het college en de stadsdelen actief zijn, zorgen hoe we die strijd inzetten voor een betere stad en samenleving. Dat geeft energie en ook hoop. Want doordat wij laten zien dat het anders kan, bied je een echt alternatief voor rechtspopulisme, kan je uiteindelijk in het hele land weer laten zien dat goed links beleid mensen vooruit brengt.

Dat is onderdeel van  het andere verhaal dat je wil blijven vertellen ten opzichte van extreemrechts. Wat is nog meer onderdeel van dat verhaal?  

Wat ik vaak merk is dat veel ideeën die zij verkondigen niet kloppen met de realiteit. Wat er nu gezegd wordt door de PVV, maar inmiddels kan je wel zeggen dat de VVD ook een populistische partij is geworden, over een integratieprobleem dat we zouden hebben, kwam zomaar uit de lucht vallen. Wordt direct overgenomen, geclaimd als een soort waarheid en is binnen no-time een term geworden. Zonder onderbouwing. Die blijft wel vaker uit. Laten we debatteren op basis van feiten.

We moeten weigeren mee te gaan met insinuaties die grote groepen mensen met een cultuur of religieuze achtergrond verantwoordelijk stellen voor het vreselijke antisemitisme dat we zien in de stad, met als dieptepunt het geweld na de wedstrijd –Ajax – Maccabi Tel Aviv. Bijvoorbeeld in het voetbal zie je ook met regelmaat antisemitisme, daar hoor je rechtse partijen nooit over. Ze gebruiken wat er is gebeurd voor hun eigen agenda, zonder met echte oplossingen te komen.

Zou het misschien een mannenprobleem zijn, zei je ergens.

Dat was natuurlijk gekscherend, maar in alle eerlijkheid: veruit het meeste geweld wordt door mannen gepleegd. Misschien moeten we ons dan daar op richten, in plaats van de oorzaak te zoeken in religie of cultuur. Integratie is bovendien een heel verkeerde term. Want het impliceert dat er een status quo is die altijd hetzelfde is en dat anderen zich daaraan aan dienen te passen. Terwijl de wereld voortdurend verandert. Als er nooit nieuwe mensen naar deze stad waren gekomen, dan was het nooit de stad geworden waar wij zo van houden.

De spanningen zijn hoog opgelopen in de stad het afgelopen jaar.

Er woeden nogal een aantal oorlogen, we worden dagelijks bedolven onder de meest afschuwelijke beelden. Dus het  is waar, de snaren staan strak gespannen. Dat is natuurlijk best een gevaarlijke combinatie met politici die daar direct op inspelen en een groot podium hebben.

Heeft de burgemeester verkeerde inschattingen gemaakt?

We hebben een burgemeester die echt oog heeft voor wat er in de samenleving speelt. Ze durft op een open manier terug te kijken naar haar besluiten en uitspraken en ze zal altijd opkomen voor de rechtsstaat. Ik ben dankbaar voor het leiderschap dat zij laat zien. In tegenstelling tot partijleiders die bijna dagelijks uitspraken doen die de rechtsstaat ondermijnen. En daar regeert de VVD mee.

Was het een belangrijk jaar voor de PvdA?

2024 was zeker een belangrijk jaar. We voelen de toegenomen sociaaldemocratische verantwoordelijkheid die op onze schouders rust en zien duidelijk hoe we het verschil kunnen maken. Of het nu gaat om het uitbreiden van armoederegelingen, het gratis maken van openbaar vervoer voor kinderen, of het behoud van sociale huurwoningen in de stad – dit zijn concrete beloftes die diepgeworteld zijn in onze partij-idealen.

Wat zijn de plannen voor 2025?

In deze tijd van maatschappelijke spanningen is het zaak vast te houden aan onze idealen en er onvermoeibaar voor te blijven vechten. Daarnaast blijven we werken aan het versterken van onze band met de buurt en de inwoners van Amsterdam. We zien het als onze opdracht om niet alleen binnen de muren van het stadhuis politiek te bedrijven, maar juist de verbinding te zoeken met de stad.

Voordat je het weet raak je verstrikt in de dagelijkse politieke beslommeringen, maar bij de PvdA blijven we onszelf eraan herinneren dat we er zijn voor de stad en haar inwoners. Politiek debat is belangrijk, maar zichtbaarheid en aanwezigheid in de stad, en voortdurend contact met de mensen, zijn minstens zo essentieel.

We realiseren ons dat politieke veranderingen vaak langzaam gaan en daarom veel doorzettingsvermogen vergen. We blijven ons daarom inzetten om verschil te maken voor degenen die ons nodig hebben, willen zichtbaar en aanwezig blijven in de stad, altijd in contact met de mensen voor wie we dit werk doen. Dit is de essentie van onze sociaaldemocratische missie in Amsterdam en dat doe ik, samen met iedereen van de PvdA Amsterdam, nog altijd met heel veel plezier.