Versterkte aanpak agressie in het verkeer

Raadsnotitie ‘Versterkte aanpak agressie in het verkeer’

De meeste Amsterdammers zijn heren en dames in het verkeer, maar helaas geldt dat niet voor iedereen. Hufterig gedrag op de weg is een belangrijke bron van onveiligheidsgevoelens: iedere Amsterdammer kan daarvan voorbeelden geven. Onderzoek wijst bovendien uit dat een belangrijk deel van de geweldsincidenten in de publieke ruimte voortkomt uit conflicten in het verkeer. Als je in de stad als voetganger of fietser bijna van de sokken wordt gereden kun je weinig meer doen dan een krachtterm uiten. Maar niet te luid, en de opgestoken middelvinger kan ook beter achterwege blijven, want dat levert weer nieuwe risico’s op. We staan nu dus eigenlijk machteloos tegen de hufters.

De Veiligheidsrapportage Amsterdam 2002 (p. 16) geeft aan dat 28% van de ondervraagde Amsterdammers agressief verkeersgedrag ervaart. 8,1% rapporteert slachtofferschap, een toename in vergelijking met de 7,3% die in 1999 werd gemeld (p. 39). Bij roodlichtcontroles wordt een overtredings-percentage van 13% vastgesteld (p. 60). Uit politiecontroles blijkt dat het percentage door alcohol benevelde automobilisten in Amsterdam (7%!) hoger ligt dan in de andere grote steden.

Wangedrag in het verkeer verdient het op zichzelf al te worden aangepakt. Er is echter nog een reden om er in te investeren. Criminologen hebben een sterke samenhang aangetoond tussen riskant verkeersgedrag en criminaliteit. Simpel gezegd: mensen die stelselmatig buiten de wet leven doen dat ook op de weg. Wegpiraten zijn vaak dezelfde figuren die vechtpartijen uitlokken in het uitgaansleven en op andere manieren hun medemensen naar het leven staan. Het is de moeite waard te proberen zulke roofridders minder mobiel te maken. Strikte handhaving in het verkeer kan daarbij een belangrijk middel zijn. Natuurlijk is de politie niet overal tegelijk, maar er zijn allerlei slimme maatregelen bedacht om agressie en wangedrag in het verkeer effectiever aan te pakken. Drie voorbeelden:

• Het rode stoplicht wordt in Amsterdam te vaak genegeerd. Automobilisten die oranje licht als het signaal zien om gas bij te geven, lopen het risico om voetgangers en fietsers het ziekenhuis in te rijden. Hiervoor bestaat al lang een effectieve oplossing: de rood-licht-camera. Iedereen kent in onze stad kruispunten waar de verkeerslichten weinig indruk lijken te maken. Dat kunnen we veranderen door meer te investeren in fotodetectie.
• Politiemensen zijn ook in hun vrije tijd vaak alert op wangedrag. In de regio Gelderland-Midden is hiervan op een slimme manier gebruik gemaakt door het instellen van een ‘Horkenlijn’. Dienders die buiten werktijd een flagrante verkeersovertreding constateren kunnen eenvoudig even bellen met een speciaal telefoonnummer, en daar hun dienstnummer en het kenteken inspreken. Een administratieve unit verwerkt dagelijks de gegevens, waarna de verbalisant de volgende dag de gegevens in zijn mailbox vindt in de vorm van een proces-verbaal (in jargon: ‘elektronische aankondiging van beschikking’). Door deze voorziening zijn er opeens (althans in theorie) bijna vier keer zoveel corrigerende ogen op straat. Die zijn bovendien grotendeels in burger, zodat geroutineerde ‘controle-ontwijkers’ toch niet de dans ontspringen.
• Burgers die worden geconfronteerd met gevaarlijk of agressief verkeersgedrag kunnen in de politieregio Limburg-Zuid sinds december 2001 ‘terugslaan’ met hun mobiele telefoon. Ze bellen met het algemeen politienummer 0800-8844, waarna de telefoniste de melding doorgeeft aan de collega’s van het Verkeershandhavingsteam (VHT). Buiten kantooruren kan de beller zijn nummer en het kenteken achterlaten, waarna er de volgende dag wordt teruggebeld. Afhankelijk van de aard van de melding onderneemt het VHT actie in de richting van de bestuurder. Vaak gaat het om stelselmatige overtreders, zodat er meerdere meldingen binnen komen over een potentiële verdachte en er een dossier wordt opgebouwd. Bij ernstige verkeersovertredingen of agressief gedrag worden bestuurders ontboden voor nader verhoor. In Limburg-Zuid verschijnt 95 procent van zulke opgeroepen bestuurders aan het bureau, waarbij het merendeel zich onder de indruk toont van het onverwachte politieoptreden. Het Meldpunt maakt overigens ook dankbaar gebruik van de mogelijkheden die de onlangs in werking getreden Maatregel Beginnende Bestuurder biedt. Die is er op gericht om jeugdige automobilisten verantwoordelijkheidsgevoel bij te brengen.

Deze nieuwe methode om burgers rechtstreeks riskant verkeersgedrag te laten melden blijkt in Limburg erg effectief. In de paar maanden dat het Meldpunt functioneert kwamen er ruim 200 meldingen binnen, waarbij de kwaliteit opvallend hoog is. Bij 98 procent blijkt het genoteerde kenteken te kloppen, en de opgeroepen bestuurders geven hun wangedrag vaak zelf toe.

De hier beschreven maatregelen leveren bij hardnekkige overtreders al snel een reeks registraties op, waarmee vervolgens een vorderingsprocedure op basis van artikel 130 Wegenverkeerswet kan worden opgestart. De consequentie hiervan kan het intrekken van het rijbewijs zijn omdat is vastgesteld dat betrokkene ongeschiktheid is tot verkeersdeelname.

Agressief verkeersgedrag is niet los te zien van wangedrag in bredere zin, en daarom past een beleid van intensieve signalering en handhaving uitstekend in de strategie om Amsterdam onveilig te maken voor criminelen. Daar komt nog bij dat de politie op deze manier makkelijker aan de door het openbaar ministerie opgelegde quota voor het maandelijkse aantal verbalen kan voldoen. De beschreven methoden zijn niet arbeidsintensief. Daardoor blijft er meer tijd over voor politiewerk waar de burgers om vragen, zoals buurtregie en boeven vangen. De PvdA stelt de Raad daarom voor het college te vragen op korte termijn aan te geven welke maatregelen het meest gepast zijn om agressie en wangedrag in het Amsterdamse verkeer tegen te gaan.