“Spreek Marokkaan aan als een Nederlander.”

“Niet alleen met straf en dwang, ook met hulp en onderwijs.”

Woensdag pleitte Geert Wilders ervoor Amsterdamse jongens van Marokkaanse afkomst het land uit te zetten als oplossing voor de overlast die zij veroorzaken (Forum, 18 januari). De overlast van groepen jongeren is een groot probleem in Amsterdam en daarbuiten. Mensen voelen zich bedreigd en daardoor niet meer thuis in hun eigen buurt.

De cijfers liegen er ook niet om. De werkloosheid onder tweede-generatiejongeren van Marokkaanse afkomst is meer dan 40 procent, de schoolprestaties zijn slecht, de criminaliteitscijfers onder geen andere groep zo hoog. Ook bij overlast waarbij vrouwen, homo’s en joden het slachtoffer zijn, blijken de steeds jongere daders vaak van Marokkaanse afkomst. Het tij moet gekeerd. Een generatie dreigt verloren te gaan. Het geduld van de samenleving is op.

Voor een aanpak die werkt, heb je in de eerste plaats een goede analyse nodig. De belangrijkste kritiek van Wilders is dat alle nadruk ligt op de sociale aanpak in plaats van op de openbare orde. Maar de spanning loopt in Amsterdamse buurten mede op doordat de politie relschoppers dicht op de huid zit. Terecht laat burgemeester Cohen weten dat de politie ook niet zal wijken. Straatterreur kan niet worden toegestaan. Ook daarom pleitte de Amsterdamse politiechef onlangs voor extra agenten. Laat het kabinet op dat signaal serieus ingaan. Zodat de politie permanent aanwezig is in de buurten.

Wilders komt in zijn betoog met het oude misverstand op de proppen dat preventie ’soft’ is en dat alleen harde repressie werkt. Onze stelling is dat preventie ook hard kan zijn, al zullen de preventieve maatregelen daartoe wel minder vrijblijvend moeten worden. Ook is het zaak een ’doorzettingsmacht’ te organiseren. Het is nodig dat er een snellere en flexibeler organisatie van de jongerenwerkers komt die op deze groepen afgaan. Met vliegende brigades die meteen worden ingezet als een groep jongeren problemen veroorzaakt, krijg je meer jongeren terug naar school of aan het werk. Bovendien merken buurtbewoners dat de overheid ze steunt en dat er daadwerkelijk iets gebeurt.

Een belangrijke oplossing blijft jongeren aan het werk helpen en houden. In Amsterdam krijgen jongeren tot 27 jaar geen uitkering, maar extra scholing, cursussen en stages. Jongeren wijzen vaak op discriminatie. Die is er zeker, maar kan nooit een excuus zijn voor wangedrag en criminaliteit. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen gedrag. Wel moet de overheid harder optreden tegen discriminatie en eindelijk eens een paar concrete zaken voor de rechter brengen. Dat zou een geweldig signaal zijn, zowel voor jongeren als werkgevers. De PvdA heeft eerder gepleit voor undercover-onderzoek om kwesties in deze op te lossen. Zo moet het tekort aan stageplaatsen lokaal worden opgelost en dat kan ook, zoals wethouder Aboutaleb laat zien.

Maar de jongeren moeten van huis en school wel de sociale vaardigheden en discipline meekrijgen om te kunnen functioneren op een stageplek. Werkgevers nemen een risico als ze deze werkloze jongens een baan geven. Daarom heeft de PvdA de No-risk-polis voorgesteld, waarbij werkgevers een deel van de normale premies niet hoeven af te dragen als zij werkloze jongeren in dienst nemen.

Zelfs als we de huidige groep jongeren in het gareel en aan het werk krijgen, zijn we er nog niet. Minstens even belangrijk is het dat de jongere broertjes en neefjes niet dezelfde kant opgaan. Een van de bizarre aspecten van de nieuwe onrust is dat blijkt dat sommige ouders hun kinderen gewoon hun gang laten gaan. Opvoeding en onderwijs moeten beter.

De signalen zijn zorgwekkend. In 2005 had een kwart van de basisschoolleerlingen in Amsterdam een te laag niveau om überhaupt te mogen meedoen aan de Cito-toets. In sommige buurten was dat percentage zelfs twee keer zo hoog. Welzijnsinstellingen melden dat ze een deel van de jonge Marokkaanse kinderen dreigen ’kwijt te raken’ door een combinatie van gedragsproblemen en leerachterstand.

De leerplicht moet beter worden gehandhaafd. Zero tolerance voor spijbelen. PvdA-Kamerlid Wolfsen heeft in dat verband de spijbelrechter voorgesteld binnen zeer korte tijd een dwingende uitspraak te doen waarbij de ouders aanwezig zijn. Met als ultieme sanctie: het doorsturen naar een internaat. Leerkrachten in de grote stad moeten beter voor hun taak worden uitgerust en er moet ruimte komen voor huisbezoeken van de leraar. Ook moeten ouders verplicht worden te verschijnen op ouderavonden. Die aanwezigheid van ouders is al noodzakelijk in strafrechtzaken waarbij minderjarigen voor de rechter staan. Ook dat wil de PvdA wettelijk vastleggen.

Daarnaast is het verstandig sneller opvoedingsondersteuning en gezinscoaching aan te bieden. Als er signalen zijn dat het met een kind de verkeerde kant opgaat, mag de samenleving niet de andere kant op kijken. Ouders die weigeren mee te doen, kunnen daartoe worden gedwongen. Dit in het belang van het kind, dat anders kansen wordt onthouden, en van de samenleving, die de prijs betaalt voor onopgevoede en onopgeleide kinderen.

Het is duidelijk dat onorthodoxe maatregelen noodzakelijk zijn en de grote steden moeten de ruimte krijgen die te nemen. Het bestuurlijk moeras rond kinderen en jeugd vergt een ’Amsterdamwet’ die dat mogelijk maakt. De PvdA heeft minister Verdonk voorgesteld verder te gaan met het succesvolle opleidingsinternaat voor probleemjongeren op Defensiekazernes, ’De BuitenSchool’. Waarom pakt zij het niet op? Waar opvoeding in het gezin volledig ontbreekt, zal structuur en cultuur moeten worden geboden in internaten.

De ergste probleemjongeren hebben vaak ernstige gedragsstoornissen, zoals een zwak ontwikkeld geweten en een volstrekt gebrek aan inlevingsvermogen. Deze jongeren blijken niet vatbaar voor politie of straathoekwerkers en hebben psychiatrische behandeling nodig. Maar voor hen is geen plek. Ze kunnen pas als veelpleger worden opgesloten als ze eerst een aantal misdrijven op hun naam hebben staan. Laten we daarom ook radicaal de wachtlijsten voor de jeugdhulpverlening en jeugdpsychiatrie opruimen.

Door direct op te treden tegen straatterreur en de jongeren letterlijk van de straat houden, moet dit offensief nu heel snel effect krijgen. Een ding werkt in ieder geval niet en dat is als de hele groep telkens het signaal krijgt dat ze hier niet horen. Dat hun paspoorten worden ingetrokken, zoals Wilders bepleit. Juist uitsluiting en kansloosheid vormen de lucifers van de onvrede. Het gaat om in Nederland geboren en getogen jongeren. Als je echt wilt dat deze jongeren zich verantwoordelijk gaan voelen voor de Nederlandse samenleving en gaan investeren in hun eigen toekomst, dan moeten ze in de eerste plaats als Nederlander worden aangesproken.