Raadsnotitie: Amsterdam – Waterstad

Het IJ, de Amstel en de grachten. Amsterdam en het water zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Amsterdam is gebouwd aan en in het water. We worden niet voor niets het Venetië van het Noorden genoemd.

Het water in Amsterdam kent vele kanten: het is niet alleen een belangrijk onderdeel van de Amsterdamse stedenbouw en infrastructuur, maar ook op weinig andere plekken ter wereld wordt zoveel op en aan het water gewoond, gewerkt en gerecreëerd. De grachten en de Amstel trekken toeristen en recreanten aan, maar de rondvarende bootjes kunnen tegelijkertijd irritatie opwekken bij sommige omwonenden.

Het IJ vormt op haar beurt een natuurlijke grens tussen Amsterdam Noord en het centrum, maar is ook een economische as met de haven, de cruise terminal en de ontwikkeling van de Zuidoevers en Overhoeks en vormt een verbinding met de regio.

De laatste jaren is er een duidelijke trend waarneembaar dat de stad weer oog begint te krijgen voor het water. Er zijn woonwijken verrezen in en aan het IJ. Amsterdam werkt aan het water. Het Centraal Station krijgt weer een uitnodigende entree aan de noordzijde aan het IJ.

Het IJ is ook de bakermat van de vierde haven van Europa. En ook recreatief is het IJ van belang. In de stad zijn stranden aangelegd, zoals Blijburg.

Paradepaardje is natuurlijk het grachtenstelsel dat in de loop van de eeuwen Amsterdam haar identiteit en kenmerkende karakter heeft gegeven. Wie heeft niet zijn hard aan de grachten verpand! De grachten hebben allerlei belangrijke functies gehad voor de bewoners van onze stad, als verkeersader van en naar de pakhuizen en tegenwoordig met de rondvaartboten als de grootste toeristische trekpleister van Nederland. Naast rondvaartboten is waterfietsen op de grachten ook zeer populair.

Amsterdams drinkwater is een van het lekkerste en beste drinkwater van Nederland en mineraalrijk. Ook daarom stellen wandelaars en joggers aanwezigheid van waterfonteintjes in de Amsterdamse parken erg op prijs.

Op al deze manieren is het water steeds weer onderdeel van Amsterdam. Wat ons echter opvalt, is dat er over de interactie van de verschillende dimensies van het water en Amsterdam een weinig samenhangende visie naar buiten wordt gebracht. We doelen daarbij net zo goed op het grootschalige water als het IJ en het IJmeer (dus het macroniveau), als op de grachten, plassen, kanaaltjes en vaarten, die de haarvaten van Amsterdam vormen en veel meer het belevingsniveau en de identiteit bepalen voor de burgers en toeristen (microniveau), met de Amstel als blauwe ader die steeds terugkomt en Amsterdam bindt. Niet voor niets kent iedereen de liedjes ‘Geef mij maar Amsterdam met zijn Amstel en het IJ’ en ‘Aan de Amsterdamse grachten’.

Er gebeurt veel, maar volgens ons kan het geheel meer worden dan de som der waterdelen. Een stedenbouwkundige kijk, een samenhangende visie op de inrichting en het gebruik van water als onderdeel van de openbare ruimte en de bebouwde omgeving, is noodzakelijk. Dit betekent in meer concrete termen onder andere het versterken van de identiteit van Amsterdam als waterstad, mede door het versterken van de belevingswaarde van water door inrichting, onderhoud en het gebruik aan te passen aan ruimtelijke eisen, rekening houdend met de wensen van bewoners en gebruikers in het algemeen. We vragen het College van B&W dan ook om met zo een visie te komen en het onderlegger van de structuurvisie te laten zijn.