PvdA onderschrijft conclusies enquêtecommissie Noord-Zuid lijn

De PvdA-fractie steunt de conclusies en aanbevelingen van de enquêtecommissie. De positie van de raad moet versterkt, beter overleg binnen het college en de versterking van de positie van de burgemeester. Ook vindt de PvdA het door de commissie aanbevolen debat in de gemeenteraad over de maatschappelijke risico’s van het boren van de tunnels onder de stad van groot belang.

De PvdA betreurt dat de voorbereiding, besluitvorming en uitvoering van de NZL over het geheel genomen niet voldoende is gebleken. De stevige conclusies van de commissie liegen er niet om. Over de gehele onderzochte periode van 1991 tot 2009 heeft de gemeente fouten gemaakt in de voorbereiding, besluitvorming en uitvoering van de Noord-Zuidlijn. De aanleg van de metrolijn was technische en organisatorische zeer complex. Dit was ondergeschikt aan de politieke wens van het college en de gemeenteraad om de Noord-Zuid lijn aan te leggen.

De commissie ziet het go-besluit van oktober 2002 als het centrale moment in de besluitvorming en zegt daarover dat het college dat besluit niet op dat moment aan de raad had mogen voorleggen en de raad dat besluit niet had moeten nemen. Het is ernstig dat er in 2002 geen externe toetsing van de haalbaarheid van de voorstellen is gedaan.

De gemeenteraad besloot op voorstel van Groenlinks en de PvdA tot het instellen van een raadsenquête naar de voorbereiding, besluitvorming en uitvoering van de Noord-Zuid lijn. Dit gebeurde na nieuwe overschrijdingen bij de aanleg van de Noord-Zuid lijn en het aftreden van PvdA wethouder Tjeerd Herrema Deze commissie, met ondermeer PvdA-er Frank de Wolf, publiceerde vandaag zijn rapport.

De PvdA realiseert zich dat – ondanks de twijfel die er toen was in de gemeenteraadsfractie – er ook door de PvdA is ingestemd met het besluit tot daadwerkelijke aanleg. Weliswaar is toen een extra bedrag van 80 miljoen euro toegevoegd aan het budget, maar dat bleek al snel na de start van de aanleg niet voldoende. De PvdA heeft, bij monde van haar woordvoerder Auke Bijlsma, indertijd bij de eerste overschrijding van 90 miljoen euro voorgesteld de commissie Sorgdrager in te stellen om de projectleiding en het management van de Noord-Zuid lijn door te lichten, de financiële beheersing te verbeteren en te adviseren over versterking van de controlefunctie van de gemeenteraad. En het was Tjeerd Herrema die in 2007 het traject ‘van optimisme naar realisme’ inzette en een rigoureuze verbeteringen in de uitvoeringsorganisatie van de Noord-Zuid lijn tot stand bracht.

De PvdA heeft gedurende de hele periode van 1991 tot 2009 in het college gezeten, samen met voor de NZL verantwoordelijke wethouders Bakker (D66;’94-‘98), Cornelissen (D66;’98-‘98), Köhler (GL;’98-‘01), Dales (VVD;’01-’02), Van der Horst (VVD;’02-’06) en tenslotte Herrema (PvdA;’06-’09).

Volgens de commissie werd de NZL aangelegd onder zeer ongunstige omstandigheden:

• De raad en het college kiezen in 1991 en in 1996 bewust voor een complexe, risicovolle en dure variant: onder de stad boren met aanleg van stations op grote diepte en een traject door de Ferdinand Bol in plaats van Boerenwetering.
• Het aanvaarden in 2000 van een subsidie van het Rijk, waardoor door zou de gemeente alle kostenoverschrijdingen tijdens de uitvoeringsfase voor haar rekening moeten nemen.
• De bouwmarkt is in de periode 1998-2002 overspannen, omdat er veel andere grote infrastructuur (o.a. Betuwelijn, Hoge Snelheidslijn) tegelijkertijd worden aangelegd.
• De aanbestedingsresultaten (2000-2002) worden beschouwd niet als een toets van de haalbaarheid van de aanleg, maar als uitgangspunt genomen voor onderhandelingen met de aannemers, met als gevolg dat er grote risico’s van de aannemers door de gemeente worden overgenomen en er onwerkbare contracten zijn afgesloten
• De risicoreserveringen die bij het go besluit eind 2002 zijn aangelegd, zijn ruim onvoldoende en niet in lijn met de risico’s die de gemeente moet dragen.
• De projectorganisatie heeft onvoldoende uitvoeringservaring, wat in de periode na 2002 een grote handicap blijkt te zijn.
• Er zijn onvoldoende checks en balances in het ambtelijk apparaat voorzien en de haalbaarheid van het project Noord/Zuidlijn is niet getoetst.
• De overlast voor Amsterdammers is onderschat.