Lodewijk Asscher: ’Jammer dat de minister weer met trucs komt’

Uit Het Parool, door : BAS SOETENHORST en MARCEL wIEGMAN

’Sometimes you win, sometimes you lose’

DEN HAAG/AMSTERDAM – Het titanengevecht tussen VVD-minister Gerrit Zalm en PvdA-wethouder Lodewijk Asscher over de privatisering van Schiphol is ten einde. De laatste heeft gewonnen.

Zalm nam zijn verlies gisteren in de Tweede Kamer als een man. “Ik neem Lodewijk Asscher niks kwalijk. Ik ga Amsterdam ook niet dwars zitten op andere dossiers. Volgende week heb ik een overleg over de Zuidas, daar gaan we gewoon mee door.”

Terwijl de nederlaag toch hard aankwam. Jaren was Zalm bezig om Schiphol naar de beurs te brengen. Stapje voor stapje brak hij het verzet. Maar in het zicht van de finish strandde de minister van Financien op het vetorecht van Amsterdam, dat bijna een kwart van de Schiphol-aandelen bezit.

“Ik ben daar bedroefd over,” zegt Zalm. “Aan de andere kant: sometimes you win, sometimes you lose. Ik vind de opstelling van Amsterdam wel heel onverstandig. De stad loopt honderden miljoenen euro’s mis, die het had kunnen gebruiken voor stadsvernieuwing.”

Daar denkt de Amsterdamse wethouder Lodewijk Asscher heel anders over. “Het is jammer dat in het debat de kernvraag opnieuw niet aan de orde is gekomen: moeten we die privatisering willen? Schiphol doet het fantastisch in publieke handen.”

Asscher is dan ook opgelucht dat Zalm eindelijk het hoofd in de schoot heeft gelegd. “Ik ben ook blij dat hij na alle intimidatie van de afgelopen maanden heeft gezegd dat hij niet moelijk gaat doen bij andere dossiers. Al was het eleganter geweest als hij niet opnieuw met trucs was gekomen. Hij had de aandeelhoudersvergadering over Schiphol ook kunnen uitstellen tot na de verkiezingen.”

Zalm liet de Kamer weten dat die vergadering gewoon doorgaat en dat hij een Amsterdams veto tegen privatisering alsnog zal voordragen voor vernietiging door de Kroon. Amsterdam kan daarna in beroep bij de Raad van State. Die uitspraak zal echter zo lang op zich laten wachten dat het huidige kabinet er niets meer aan heeft.

Maar Zalm wil hoe dan ook een principiele uitspraak van de rechter. Hij vindt het onaanvaardbaar dat een gemeente de door het parlement aanvaarde wetgeving blokkeert. “Als ik niets doe, schep ik een precedent. Het is van fundamenteel belang voor de constitutionele verhoudingen in Nederland als een gemeente zoiets mag doen.”

Asscher gaat ervan uit dat hij een procedure voor de Raad van State zal winnen. Ook als Zalm terugkomt als minister, krijgt hijzelf dan toch zijn zin. “Maar wellicht komen mensen voor die tijd al tot bezinning. Ook veel VVD’ers zijn inmiddels tegen privatisering.”

De vooral linkse oppositie incasseerde gretig zijn knieval. Vlak voor het debat had de VVD-minister de partijen nog in de gordijnen gejaagd, toen hij in een brief aan de Kamer schreef wat de Amsterdamse wethouder Asscher eerder verkondigde: als Amsterdam als de privatisering blokkeert, zal Zalm dat besluit voordragen voor vernietiging door de Kroon.

Dat was een ’nucleair bestuurswapen’, zei PvdA-Kamerlid Diederik Samsom, waarmee Zalm de vloer aanveegde met de rechten van Amsterdam. Volgens GroenLinkser Wijnand Duyvendak was Zalm ’op oorlogspad’. Zelfs coalitiepartij CDA waarschuwde dat Zalm Amsterdam niet de kans mag ontnemen naar de rechter te stappen.

Toen Zalm daarna het woord kreeg, was alle ophef voorbij. Hij legde de voorziene gang van zaken uit: op de aandeelhoudersvergadering volgende week zal Amsterdam de privatisering van een minderheidsbelang vetoen. Zalm zal dit besluit voordragen voor vernietiging, waartegen Amsterdam in beroep gaat bij de Raad van State. Zalm: “De Raad van State kan niet voor de verkiezingen van 22 november een besluit nemen. Dat gaat maanden duren. In die zin heb ik de race tegen de klok al verloren.”

Het is aan het nieuwe kabinet om te bepalen of het vasthoudt aan de beursgang. Dat zal alleen gebeuren als de VVD verder regeert. De andere partijen zijn ronduit tegen of niet echt voorstander.

Zalm wil hoe dan ook een principiele uitspraak van de rechter. Hij vindt het onaanvaardbaar dat een gemeente door het parlement aanvaarde wetgeving blokkeert. “Als ik niks doe schep ik een belangrijk precedent. Het is van fundamenteel belang voor de constitutionele verhoudingen in Nederland als een gemeente zoiets mag doen.”

Zalm had de zaak nog kunnen forceren door het aanspannen van een kort geding. “Daar heb ik van afgezien omwille van de zuiverheid. Ik wil een principiele uitspraak in een bodemprocedure.”

De minister beloofde de wantrouwige linkse fracties dat hij ook tijdens de formatie, wanneer hij als demissionair minister op de winkel past, ’geen onomkeerbare stappen’ zal zetten, tenzij duidelijk is dat CDA en VVD doorregeren in een nieuw kabinet. “Als er een hele andere politieke constellatie is, begrijp ik donders goed dat ik daar niet tegen in kan gaan.”

Zalm gaf Amsterdam nog wel een sneer: “Amsterdam heeft geen geld nodig. Dat is een mooi signaal. Dat onthouden we als ze nog eens langs komen.”