Inbreng algemene politieke beschouwingen Lian Heinhuis

Woensdag 5 oktober 2022 hield onze fractievoorzitter Lian Heinhuis haar inbreng bij de Algemene Politieke Beschouwingen over de begroting van 2023. In haar verhaal benadrukte Lian dat we de kracht van de verbeelding moeten gebruiken om het geloof erin te houden dat het anders kan. De hoop moeten houden dat het beter wordt. Lees haar inbreng hieronder. 

Voorzitter, dank voor het woord.

Vorige week vrijdag staakten de medewerkers van de Bijenkorf. Een Amsterdams bedrijf waar medewerkers voor het eerst in vijftig jaar (sinds 1971) genoodzaakt waren het werk neer te leggen. Hun lasten zijn te hoog en hun is inkomen te laag. Zij kunnen hun rekeningen niet meer betalen. Mensen die werken in een winkel waar zij tassen verkopen die meer kosten dan hun salaris. Eerder al, vernamen we dat er bij tien procent van de werknemers in het OLVG een loonbeslag ligt. Mensen met een essentieel beroep, mensen die dagelijks andere mensen helpen, die hun rekeningen niet meer kunnen betalen.

Voorzitter, in een rijk land als Nederland is dat wat mij betreft iets waar we ons kapot voor moeten schamen. Waar werken hoort te lonen – een garantie hoort te zijn op bestaanszekerheid – zien we steeds meer het omgekeerde gebeuren. De stakingsleider van de FNV Linda Vermeulen omschreef het vrijdag bij de Bijenkorf heel treffend: in Nederland worden een paar mensen slapend rijk, en veel mensen werkend arm. En daar komt dan nu ook nog de huidige enorme inflatie, stijgende brandstofkosten en energiecrisis overheen, met grote gevolgen voor de mensen in onze stad. 

“Linda Vermeulen van de FNV zei het heel treffend: in Nederland worden een paar mensen slapend rijk, en veel mensen werkend arm.”

Voorzitter, de winter komt eraan en dat baart mij grote zorgen. We spreken in deze Raad vaker over energiearmoede. Omdat dit een gedeelde zorg is  van veel raadsleden in deze zaal, nodigeden we onlangs een aantal experts uit. Een van hen zei iets waar ik hier verder op wil reflecteren. Hij zei: energiearmoede is in de kern een armoede probleem: het probleem dat iemand te weinig inkomen heeft om in zijn of haar levensonderhoud te voorzien en in dit geval dan om te energierekening te betalen. Ik zie dat anders. 

Energiearmoede gaat verder dan dat. Energiearmoede gaat over de structurele verwaarlozing van een groep mensen in ons land. Mensen die al jarenlang in woningen wonen van veel te slechte kwaliteit. Mensen van wie de kinderen niet dezelfde kansen krijgen als kinderen die in een andere wijk worden geboren. Mensen voor wie de overheid er al veel te lang niet is geweest en voor wie dat elke dag pijnlijk zichtbaar is in het huis waarin zij wonen. Koud, tochtig, met loden leidingen en schimmel: het is echt bizar hoe de woonsituatie is van sommige mensen in deze prachtige stad. Voor deze mensen was elke winter een energiecrisis, al lang voordat de huidige energiecrisis begon. 

“Voor veel mensen was elke winter al een energiecrisis, al lang voordat de huidige energiecrisis begon.”

Voorzitter, voor deze mensen wil ik mij inzetten. Voor deze mensen zit ik in de politiek. 

In een stad als Amsterdam mogen we niet accepteren dat onze bewoners zo moeten leven. Zaterdag nog, konden we in het Parool lezen van een vrouw die vertelde dat aan haar sociale huurwoning in twintig jaar tijd geen onderhoud was gepleegd. Een paar weken eerder was in het nieuws dat 1 op de 6 sociale huurwoningen in Amsterdam een zeer slecht energielabel heeft. 1 op de 6 woningen waar bewoners dus al jarenlang verwaarloosd worden. Dat is een systeemfout, want in ons huidige systeem wordt nog altijd gedacht dat je een sociale huurwoning ‘krijgt’. Alsof je er dankbaar voor moet zijn, alsof de hoogte van je inkomen een keuze is. En dat je dan al helemaal dankbaar moet zijn als je verhuurder de moeite neemt om je woning op te knappen, om je woning te verduurzamen. En dat je als dat niet gebeurt, vooral niet moet zeuren. Een tijd geleden sprak ik een vrouw die met haar twee jonge kinderen in een woning vol schimmel woont. Ze liet me de foto’s zien. Op mijn vraag waarom ze niet woedend haar verhuurder belde, keek ze wat verbaasd. Ja, zei ze, maar ik betaal ook maar 700 euro. In deze tijd moet ik blij zijn dat ik iets heb. En als ik te kritisch ben, zetten ze me er misschien wel uit. 

Voorzitter,

Deze vrouw was bang om een klacht in te dienen omdat ze is gaan geloven dat wonen een gunst is, geen recht. Daar zit dus een fundamentele systeemfout. De systeemfout die ook energiearmoede is. Want de mensen die nu geconfronteerd worden met onbetaalbare rekeningen, zijn slachtoffer van hetzelfde systeem dat ervoor zorgt dat zij onvoldoende inkomen hebben. Dat zij ondanks hard werken, de rekening niet kunnen betalen. Het systeem wat in het voordeel is van een kleine groep mensen en waar een steeds grotere groep de dupe van wordt. Zoals Tuur Elzinga een paar dagen geleden bij Buitenhof zei: ‘De economie groeit. Nederland wordt rijker, maar de bevolking wordt armer.’ 

“Zoals Tuur Elzinga een paar dagen geleden bij Buitenhof zei: ‘De economie groeit. Nederland wordt rijker, maar de bevolking wordt armer.’”

De bestaanszekerheid staat steeds verder onder druk. Mensen kunnen er niet vanuit gaan dat zij hun rekeningen nog kunnen betalen, hebben groeiende zorgen en nauwelijks groeiend inkomen.

We zien daarnaast dat onverdraagzaamheid groeit en dat het belang van verbinding dus steeds groter wordt. In deze tijd ben ik extra blij dat ik in Amsterdam leef. Dat Amsterdam een sociale stad is en dat we opdracht van burgemeester van der Laan, die vandaag precies vijf jaar geleden overleed, om voor elkaar en de stad te zorgen elke dag naleven. Waar het stadsbestuur sociale keuzes maakt om mensen bij te staan in moeilijke tijden. Dat we ervoor kiezen om de grens voor armoederegelingen naar 130% van het sociaal minimum te verhogen. Dat we blijven inzetten op kansengelijkheid in het onderwijs. Dat we een steunfonds voor MKB en maatschappelijke organisaties inrichten. En dat er een grootschalig isolatieoffensief komt om woningen aan te pakken. Dat zijn sociale keuzes. Die geven verlichting van stress en het biedt daarnaast ook hoop. Want het kan dus wel anders. We kunnen andere keuzes maken en ongelijkheid in het systeem aanpakken. Het is niet normaal dat woningen worden verwaarloosd, je hoeft niet dankbaar te zijn als je in een sociale huurwoning woont. Wonen is geen gunst, maar een recht. En de keuzes die Amsterdam maakt voor Amsterdammers die dat het hardst nodig hebben, geven mij hoop. Hoop dat er op een dag in dit land een regering komt die hetzelfde doet. Die de systeemfouten die we gecreëerd hebben, keihard aanpakt. Het geeft hoop dat er op een dag een nieuw systeem komt dat in het algemeen belang is, niet in het belang van een kleine groep. 

“De keuzes die Amsterdam maakt voor Amsterdammers die dat het hardst nodig hebben, geven mij hoop.”

Voorzitter,

Ik ben blij met de keuzes die het college heeft gemaakt, maar ook met de huidige begroting zijn we er nog niet en moeten we beseffen dat Amsterdam niet alles kan. Alleen kan de stad de crises niet oplossen. We moeten daarom in de stad oog blijven houden voor de mensen die het niet meer redden en steeds opnieuw nadenken hoe we er voor hen kunnen zijn en daarin ook samenwerking zoeken met andere partijen binnen en buiten onze stad. We moeten gezamenlijk zoeken naar oplossingen, ook binnen deze Raad. Ik waardeer daarom ook het brede gevoel van urgentie in deze Raad als het gaat om energiearmoede en het bij elkaar houden van de stad. Want in tijden dat de rekeningen steeds hoger worden, is het  extra belangrijk dat Amsterdammers er voor elkaar zijn. En ook kunnen zijn. Dat zij elkaar kunnen ontmoeten, kunnen helpen en kunnen bezoeken. Juist in deze tijd is goed en betaalbaar openbaar vervoer daarom essentieel. Ik dien daarom een motie die het college verzoekt in kaart te brengen hoe we de betaalbaarheid van het openbaar vervoer voor verschillende groepen Amsterdammers kunnen verbeteren, mogelijk per wijk verschillend. 

In tijden dat verdraagzaamheid onder druk staat, is verbinding extra belangrijk. En in tijden dat kinderen de zorgen van hun ouders steeds meer voelen, is verbeelding heel hard nodig. Verbeelding die gebracht wordt door andere plekken te bezoeken, andere mensen te ontmoeten. En verbeelding die gebracht kan worden door een stadsbestuur. 

De kracht van de verbeelding kan er voor zorgen dat we geloven dat het anders kan. Dat we hoop houden dat het beter wordt. 

“De kracht van de verbeelding kan er voor zorgen dat we geloven dat het anders kan. Dat we hoop houden dat het beter wordt.”

Voorzitter,

Dat is precies wat het college doet in de begroting voor 2023. In deze begroting laat Amsterdam zien een sociale en solidaire stad te zijn. En dat is heel hard nodig in deze onzekere tijd, dat is heel hard nodig voor mensen die zich in de steek gelaten voelen door de politiek. Voor die mensen moeten wij er zijn. Dat is wat mij betreft een opdracht aan alle mensen in deze zaal.