Discussienotitie Integratie

Beste Amsterdammers,

Op 5 februari jl. heeft de gemeenteraad het College verzocht met een notitie te komen over integratie. Over die notitie zal een debat worden gevoerd in de gemeenteraad. De PvdA fractie wil ter voorbereiding op dat debat nu al de discussie over integratie in Amsterdam starten. Wij vinden het onderwerp erg belangrijk, omdat het alle Amsterdammers aangaat. Iedereen die in onze stad woont, hier geboren of van elders gekomen en met welke culturele achtergrond dan ook, is Amsterdammer en hoort erbij. Welke rechten en welke plichten hebben Amsterdammers? Waar schiet het beleid, dat erop gericht is om iedereen mee te laten doen, op dit moment tekort? Of gebeurt er helemaal niks? Dat soort vragen willen we graag met u bespreken.

De PvdA komt nu al met een discussienotitie als aftrap voor de discussie in de stad. We hopen met deze discussienotitie het debat over integratie in Amsterdam verder te stimuleren. Op 18 maart organiseert de PvdA een openbare discussiebijeenkomst om de notitie met PvdA leden, vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en andere belangstellenden te bespreken. Iedereen is van harte welkom.

Kunt u niet langer wachten en wilt u al voor 18 maart reageren? Dan kunt terecht op onze website www.pvda-amsterdam.nl of kunt u ons een schriftelijke reactie per post toesturen. Stadhuis, t.a.v. PvdA fractie, kamer 2239, Postbus 202, 1000 AE Amsterdam.

De PvdA fractie zal alle reacties en de uitkomsten van het debat op 18 maart betrekken bij de discussie over een definitieve notitie. Tegen die tijd komt ook het stuk van het College van Burgmeester en Wethouders en kan vervolgens een debat in de gemeenteraad worden gevoerd.

Wij verheugen ons erop met u van gedachten te wisselen over integratie.

Met vriendelijke groet namens de PvdA fractie,

Tjalling B. Halbertsma en Amma Asante

Fractievoorzitter en Woordvoerder diversiteit

Discussienotitie Integratie in Amsterdam

1. Inleiding

   Wie de krant openslaat, de televisie aanzet of aanschuift bij een verjaardagsvisite loopt op dit moment grote kans midden in een discussie over ‘integratie’ te belanden. Waarom is integratie de afgelopen jaren zo’n belangrijk gespreksonderwerp geworden? Volgens ons zijn hiervoor twee belangrijke redenen: de veranderde internationale verhoudingen en daarmee samenhangend, de veranderde nationale verhoudingen.

   Internationaal is de wereld nog bij lange na niet bekomen van de val van de muur en het einde van de koude oorlog. De wereld is instabiel, voor veel mensen is er sinds het uiteenvallen van de Sovjet Unie een grote stap terug gemaakt. Meer mensen leven in onveilige landen, regio’s of steden, die worden bestierd door bendes of families, veelal gedreven door hebzucht en verrijking. De vlucht naar achteren is die van het religieus conservatisme, de letterlijke vlucht naar voren is die naar een ‘save haven’ in het relatief stabiele “Westen”. Deze ontwikkeling weerspiegelt zich in de nationale verhoudingen. Religieus conservatisme leidt tot een nationaal en Europees en vervolgens globaal veiligheidsprobleem. En dat geeft weer voedingsbodem aan het probleem van de veiligheid op straat, de criminaliteit die, door hen die op drift zijn, wordt geïmporteerd. Er ontstaat een gevoel dat het allemaal niet meer klopt en dat de politiek er niets aan doet; autochtoon versus allochtoon. Een door de internationale situatie opgedrongen nationaal probleem, dat het gevoel van onveiligheid versterkt en daarom erg moeilijk hanteerbaar is.

   Vanuit deze achtergrond doet de PvdA in Amsterdam een poging om integratiebeleid te formuleren. Dat is niet gemakkelijk, aangezien het gaat om integratie van iets dat door grote groepen mensen in belangrijke mate als ongewenst wordt ervaren: nieuwkomers zijn niet gewenst, want verbonden aan instabiliteit, het binnendringen in dat wat voor ons zo veilig leek. Daarbij brengen nieuwkomers ook nog eens het risico mee van sociaal culturele en economische concurrentie. ‘Niet gewenst’ leidt al snel tot defensief gedrag: integratie wordt repressie, wordt onmogelijk maken. ‘Niet gewenst’ leidt anderzijds tot agressief gedrag: segregatie, onbegrip, zij versus wij.

   Voor we verder gaan zijn een paar uitgangspunten en definities nodig om het vraagstuk van de integratie helder voor het voetlicht te krijgen.

   Allereerst aandacht voor dat wat aan integratie vooraf gaat: immigratie. Nederland kent geen immigratiebeleid. Een kenmerkend en buitengewoon onhandig manco. De PvdA in Amsterdam pleit er voor dat er landelijk een actief immigratiebeleid wordt afgesproken: wie kunnen wel en niet in Nederland worden toegelaten en wat is vervolgens het algemene programma voor de aanpassing van immigranten aan Nederland?

   Dan autochtoon versus allochtoon: allochtone bewoners van Nederland zijn voor ons per definitie eerste generatie niet Nederlanders. Iedereen die daarna in Nederland geboren is, is in onze beleving dus autochtoon. Uitgangspunt voor een zo strakke definitie is dat we gemeentebeleid met name willen richten op het primaire doel: nieuwkomers integreren als het gaat om taal, werk, inkomen, huisvesting en toegang tot zorg en onderwijs. Tweede, en derde generatiebeleid (diversiteit) zien wij niet primair als een verantwoordelijkheid voor de overheid en dus ook niet voor de gemeente Amsterdam, maar als een primaire verantwoordelijkheid voor maatschappelijke organisaties, met name ook van migrantenorganisaties zelf.

   Tot slot is het goed om vooraf vast te stellen wat je met integratiebeleid wilt bereiken. Integratie moet gericht zijn op het binnen een paar randvoorwaarden realiseren van zelfstandigheid en zelfredzaamheid van nieuw in Nederland aangekomen mensen. Nieuwe Nederlanders die we graag hier willen hebben en houden. Daar draait het om.

   Integratie betekent dus meedoen. Integratiebeleid moet er op gericht zijn participatie mogelijk te maken. Het doel van de Amsterdamse PvdA is dat iedere Amsterdammer volwaardig kan deelnemen aan de stedelijke samenleving.

   Amsterdam kent 176 nationaliteiten. Juist om in onze stad iedereen te kunnen laten meedoen moet het integratiebeleid beter. Het moet beter en het kan sneller. Daarbij zal de overheid zich moeten inspannen om daadwerkelijk kansen te bieden. Alleen met een gericht en concreet integratiebeleid kan Amsterdam ook van de nieuwkomers een inspanning terugvragen. Acceptatie van nieuwkomers is cruciaal. Dan mag wel een actieve opstelling van de nieuwkomer gevraagd worden. Nodig is een Actieplan Integratie (voor) Amsterdam.

   In deze notitie wil de PvdA daartoe een aanzet leveren met actiepunten voor integratie. Dit betekent dat we ons zoveel mogelijk beperken tot concrete, voor Amsterdam relevante onderwerpen en aanbevelingen.

2. Voortgang

   Deze notitie is een bijdrage van de PvdA fractie Amsterdam aan de integratiediscussie die de komende weken binnen en buiten de partij zal worden gevoerd. Het is nadrukkelijk geen kant en klare blauwdruk, maar een startnotitie waarmee het debat wordt geopend. We gaan de komende weken actief met deze bijdrage de stad in. Aan de hand van de reacties die deze startnotitie oplevert zal de fractie een definitieve notitie vaststellen. Over de verhouding tot het bestaande diversiteitbeleid het volgende: enerzijds is op sommige punten intensivering nodig van het al bestaande beleid. Anderzijds is het van groot belang ook te differentiëren, waar het diversiteitbeleid wellicht goed aansluit bij de oudkomers, is voor de nieuwkomers een veel concreter integratiebeleid noodzakelijk.

3. Uitgangspunten

   Wat zijn nu de uitgangspunten van de PvdA Amsterdam als het gaat om integratie?

   1. Voor de PvdA is Rechtsstaat ijkpunt

      De basiswaarden van onze rechtsstaat stellen iedereen in staat zijn eigen identiteit te ontplooien, religie uit te oefenen en cultuur te genieten. De belangrijkste waarden en normen zijn in Nederland neergelegd in wetgeving, en vooral in de Grondwet. De daar neergelegde beginselen zijn uitgangspunt en tegelijkertijd startpunt van integratie. De klassieke grondrechten: vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting, privacy, gelijke behandeling gecombineerd met de sociale grondrechten recht op zorg, op onderwijs, op wonen bieden samen de basis voor een maatschappij waarin diverse groeperingen daadwerkelijk samenleven. De waarden van de Grondwet zijn dwingend. Dit betekent ook dat personen of organisaties die de rechtsstaat als zodanig niet accepteren of respecteren geen partner zijn voor integratie en dus geen partner voor de PvdA. De keuze voor de rechtsstaat betekent ook dat de scheiding tussen kerk en staat basisprincipe is.

   2. De PvdA kiest een brede benadering

      Het is van belang om te constateren dat het integratievraagstuk meer is dan een vraagstuk over sociaal-economische achterstanden en taalbeheersing. De reductie van het integratievraagstuk tot een sociaal-economisch achterstandenverhaal is niet houdbaar. Een begrip als identiteit, van de nieuwkomer of van de ontvangende samenleving, heeft er bijvoorbeeld geen plaats in. Problemen rond moderniteit of emancipatie komen ook niet in het verhaal voor. Vraagstukken rond gezagsverhoudingen, waarom het gezag van buurtvaders wel en van politieagenten niet wordt aanvaard, hebben ook geen plaats in een puur sociaal-economische analyse. En hetzelfde geldt voor de rol van religie. Is er iemand die zou willen beweren dat al deze fenomenen geen rol spelen bij de grote integratievragen in de Amsterdamse samenleving? De Partij van de Arbeid in Amsterdam staat een bredere benadering inzake integratie voor. Dat past ook in de historische traditie van de sociaal-democratie waarin het nooit alleen maar ging om verheffing uit armoede, maar ook om culturele verheffing en toerusting tot burgerschap.

   3. De PvdA is een emancipatoire beweging

      Bij een deel van de asielmigratie en gezinsvorming is sprake van import van conservatieve denkbeelden over bijvoorbeeld de verhouding tussen man en vrouw of de houding ten opzichte van homo’s. Hoewel religie daar een rol bij kan spelen, gaat het veel te ver hier een direct verband te leggen tussen “de” islam en zulke denkbeelden. De sociaal-democratie moet altijd de kant kiezen van hen die willen emanciperen zonder de manier waarop voor te willen schrijven. Ook hier geldt dat in het licht van de aard en omvang van de problemen, onconventionele oplossingen niet moeten worden geschuwd en traditionele grenzen wat ons betreft mogen gaan schuiven.

   4. De PvdA stelt grenzen aan belasting van het publieke domein

      De traditionele afbakening tussen het privé en het publieke domein is voor ons niet in alle omstandigheden vanzelfsprekend. Zo zouden wij bijvoorbeeld de vraag willen opwerpen of de traditionele afstand die de overheid bewaart tot de huiselijke sfeer en bijvoorbeeld de opvoedende verantwoordelijkheid van ouders nog houdbaar is in een tijd waarin de gevolgen hiervan steeds vaker op een belastende manier doordringen tot het publieke domein. Net zoals inmiddels geaccepteerd wordt dat huiselijk geweld niet langer als een pure privé-zaak kan worden gezien, vragen wij ons af of met name het fenomeen van uiteenvallende gezinnen en ontsporende jongeren, zoals dat zich soms voordoet in allochtone gemeenschappen, niet veel vroegere interventies vraagt dan op dit moment gebruikelijk is. Niet omdat dit een waardenoordeel over een cultuur zou veronderstellen maar omdat er grenzen zijn aan de mate waarin individuele vrijheden het publieke domein mogen belasten.

   5. De PvdA vindt dat nieuwkomers zich welkom moeten weten

      Integratie slaagt alleen maar als naast de bereidheid van nieuwkomers om zich tot de Nederlandse samenleving en haar verworvenheden te bekennen, diezelfde samenleving ook bereid is deze nieuwkomers op te nemen en welkom te doen voelen. Een van de grootste gevaren die de integratie op dit moment bedreigt is het feit dat niet alleen de nieuwkomers van nu maar ook zij die al langer in Nederland zijn en in veel opzichten maatschappelijk geslaagd zijn, zich steeds minder thuis, geaccepteerd en welkom voelen. Omdat er generaliserend gepraat wordt over culturen, religies en bevolkingsgroepen. En dus zullen we ook een hard punt moeten maken van een betere handhaving van antidiscriminatiewetgeving en moeten nieuwe Nederlanders kunnen rekenen op een betrouwbare overheid.

   6. Eerlijk delen

   De PvdA vindt dat er moet worden gestreefd naar gelijke verdeling van kansen. Integratie door werk levert voorlopig echt nog meer op dan door een inburgeringscursus. De PvdA streeft dus naar gelijke kansen voor nieuwkomers op toegang tot kennis, macht en inkomen. Dit betekent dat herverdeling kan worden gehanteerd om ongelijkheden op te lossen.

4. Welke stijl hanteert de PvdA in het integratiedebat?
   1. Niet politiek correct maar wel door fatsoenlijke politiek

• Problemen bij de naam noemen: als er trammelant is met Marokkaanse jongeren dan wordt dat besproken.
• Niet eenzijdig paternalistisch: niet alleen de discriminerende winkelier/discotheken kapittelen maar ook doorvragen naar de reden.
• Geen knuffels of vertroeteling, maar mensen behandelen als gelijkwaardige partners. Dit vereist tevens dat er geen ruimte is voor uitsluiting, discriminatie en racisme.
• Geen propaganda, laat mensen zelf een mening vormen: wel economische motor benadrukken.
• Ook niet meehuilen met de wolven in het bos.
• Ook niet NL=vol roepen of het koppelen van integratie aan criminaliteit.

integratie gaat om rechten, maar ook om plichten

• Plichten van de burger:

• Taal leren en spreken
• Respect voor de (grond-)wet
• Respect voor de ander

• Plichten van de overheid:

• Adequate taalles
• Keihard antidiscriminatiebeleid
• Werk, werk, werk
• Actiepunten (zie onder)

Bijlage: mogelijke actiepunten

Daartoe wil de PvdA de volgende actiepunten nastreven, gesorteerd op onderwerp:

“Normen en waarden”

• Nadruk op Grondwet als basisdocument normen en waarden
• Benadrukken kansen van de multiculturele samenleving voor economie en cultuur.
• Bij inburgeringtraject aandacht schenken aan waarden en normen. Nieuwkomers niet alleen op de hoogte stellen van de grondslagen van de Nederlandse samenleving (Grondwet), maar ook in discussie over het zich eigen maken van deze principes (commitment).
• Amsterdam maakt een handzaam boekje met daarin de belangrijkste elementen van rechtsstaat en grondwet, de spelregels in de stad, en een toelichting daarbij en vertaling naar concrete, herkenbare situaties. Laat dat samenstellen door (vnl.) allochtone Amsterdammers, begeleid door iemand als Geert Mak. Het ‘Amsterdamse boekje’ met het stadswapen voorop zal overal in Nederland gretig aftrek vinden!
• De PvdA toont zich voorstander van het stimuleren van initiatieven en organisaties die de emancipatie van allochtone vrouwen bevorderen, en werkt mee aan een actief beleid om waar nodig vrouwen uit haar geïsoleerde posities te halen.
• De PvdA spreekt zich bij belangrijke incidenten expliciet uit over de noodzaak van het tegengaan van discriminatie van en geweld tegen homo’s of andere minderheidsgroepen.
• De PvdA maakt haar visie op de scheiding van kerk en staat tot leidraad bij de omgang met religieuze kwesties en groepen: van overheidswege is hier terughoudendheid geboden.
• De PvdA werkt niet samen met organisaties die in woord, geschrift of handelen blijk geven van een fundamentalistische, extremistische of antidemocratische oriëntatie en die de grondrechten van anderen niet respecteren, en geeft gevraagd en ongevraagd hiervoor haar motivatie.

Sámen met de nieuwkomers

• Vaarwel aan oude leiders – creëren van dialoog met nieuwe vertegenwoordigers. Zoveel mogelijk op zoek naar leiders als gesprekspartner die belang hebben bij verandering. Alle huidige gesprekspartners herevalueren. Daarnaast in gesprek met de groepen zelf.
• Kritische doorlichting van alle subsidieontvangers die aan integratie werken. Toets op effectiviteit, diegenen die niet concreet bijdragen stopzetten subsidie, anderen juist meer subsidie.
• Rolmodellen: Benadrukken succesvolle immigranten in sport, cultuur, politiek enz. bijv topsporters inschakelen om Bijlmerjeugd aan het sporten te krijgen.
• Het stadsbestuur ziet er op toe dat organisaties die in woord, geschrift of handelen blijk geven van een fundamentalistische, extremistische of antidemocratische oriëntatie en die de grondrechten van anderen niet respecteren, geen subsidie of andere steun ontvangen van de gemeente of van stadsdelen.

Taal

• Taal: Maxima offensief met onorthodoxe middelen: taaloffensief door resultaatsverbintenissen met partijen die verantwoordelijk zijn voor het aanbod van taallessen en de cursisten. Het aanbod is vraaggestuurd, adequaat en op maat gesneden, de cursist verplicht zich tot het succesvol afleggen van de taallessen.
• Het als gemeente communiceren in andere talen dan het Nederlands en het Engels ter discussie stellen, door dit per situatie en doelgroep te bekijken. Van de oudere migranten (50-plussers) kan nauwelijks meer worden verwacht dat zij Nederlands leren. Van alle andere nieuwkomers en oudkomers wel. Dat betekent onder meer dat je over zaken als werkgelegenheid, jeugdbeleid, onderwijs e.d. wellicht niet meer in het Turks etc. zou moeten communiceren.
• Oudkomersbeleid om Nederlands te leren intensiveren, daarbij ook aandacht voor ICT gebruik door ouderen.

Veiligheid

• Veiligheid met nadruk op keiharde preventie (concentreren op broertjes van) Onderzoeken van oorzaken is iets anders dan verontschuldigen van daders. Het is een manier om erger te voorkomen. Dit sluit repressie overigens niet uit
• Er op aandringen dat personen die zich zonder wettige verblijfsstatus in Amsterdam ophouden en die met de politie in aanraking komen, actief worden uitgezet.
• Aanpak harde kernjeugd.
• Aanpak huiselijk geweld.
• Discriminatie in uitgaansgebieden bestrijden.
• Actief vervolgen van discriminatie op geloof, ras of seksuele voorkeur.

Onderwijs

• Spreiding van leerlingen, niet door dwang maar door drang, voorlichting, informatie, gerichte subsidie enzovoorts. Meer aandacht binnen onderwijs voor:

• Democratisch bewustzijn.
• Sociale competenties.
• Intercultureel onderwijs op de Pabo.
• Uitwisseling tussen leerlingen zwarte en witte scholen.
• Ondersteuning van ouders en scholen die willen mengen.

• Informatie voorziening is in feite het enige instrument om tot spreiding te komen. Dus:

• Instellen van één loket met onderwijsinformatie digitaal en fysiek. Waarbij ouders informatie krijgen over scholen.
• Centrale inschrijving, (alle scholen vanaf een bepaalde leeftijd).
• Inzetten van onderwijsconsulenten die ouders objectieve voorlichting geven.
• Objectieve informatie leidt tot andere leerling-stromen. Het zorgvuldig informeren en het bewust maken van ouders kan als belangrijk instrument gelden. De gemeente zou scholen kunnen verplichten een transparant aannamebeleid te expliciteren.
• Hulp bij PR scholen.
• Onderzoek naar de herkomst financieringsbronnen van stichtingen die Islamitische scholen willen oprichten.

Zorg

• Opvoedingsondersteuning, gericht op overdragen van waarden en normen, op verantwoordelijkheidsbesef en gelijkheid van man en vrouw
• Vrouwenbesnijdenis wordt met alle mogelijke middelen bestreden
• Meer interculturalisatie in de zorg als beroepsgroep. Er zitten veel allochtone vrouwen thuis, terwijl er grote tekorten zijn in de zorg. Een wervingscampagne kan vrouwen trekken, eventueel voor een paar dagen per week.
• Verzorginghuizen meer inrichten voor diverse groepen. En dan niet een apart huis, zoals bijvoorbeeld een islamitisch huis, maar een huis met een kapel voor de katholieken en een ruimte om te bidden voor moslims. Verder rekening houden met de bouw en inrichting en het voedsel.
• Cursussen voor huisartsen hoe ze met problemen van allochtone patiënten om kunnen. En tegelijkertijd in de inburgeringcursussen aandacht besteden aan hoe de gezondheidszorg en het ziektekostenstelsel in Nederland in elkaar steken.
• In het kader van de preventieve gezondheidszorg voorlichting geven aan allochtone vrouwen, zo nodig (nog) in de eigen taal. Veel allochtone vrouwen zijn niet of nauwelijks bekend met hun eigen lichaam. Diabetes is hoog en veel allochtone kinderen bewegen weinig.
• Meer rekening houden met feestdagen van andere culturen in ziekenhuizen, verzorgingshuizen, etc.
• Taalcursussen in verzorgingshuizen geven. In het kader van ‘je bent nooit te oud om … en een leven lang leren’.
• Voldoende aandacht voor mantelzorg.

Stedelijke Ontwikkeling

• Gemengde wijken door een gedifferentieerd verkoop- en bouwbeleid.
• 30% sociaal van de nieuwe productie blijft het minimum, zoveel mogelijk gemengd in de wijk bouwen. Ook op dure plekken als Zuidas en IJburg vasthouden.
• Blijvende aandacht voor sociaal-economische factoren in relatie tot wonen (belang huursubsidie, mogelijkheden kopen eigen woning etc.)

Cultuur

• Maximale inspanning leveren om de kunstvormen van nieuwe Nederlanders te ontdekken, begeleiden en een structurele plek te geven onder de Amsterdamse cultuurmakers.
• Maximale inspanning leveren om een nieuw, allochtoon publiek te bereiken en te bedienen.
• Doorgaan met fors investeren in cultuureducatie, meer en beter aanbod van cultuureducatieve activiteiten.
• Bevorderen van de relatie tussen scholen en culturele instellingen.
• Vergroten van de toegankelijkheid van de kunstvakopleidingen.
• Adviesraden zo samenstellen dat verschillende culturen erin vertegenwoordigd zijn.

Sport

• Het stimuleren van sportparticipatie – met name onder jongeren – als positieve integratiemotor.

Werk en Inkomen

• Keihard antidiscriminatiebeleid opzetten zowel binnen als buiten de gemeente, daarbuiten door convenanten met bedrijfsleven.
• Extra aandacht voor doorstroming allochtonen binnen gemeente.
• Sociale dienst inzetten (klantenkennis) en uitkering gebruiken als dwangmiddel bij inburgering.
• Quota allochtone werknemers afspreken in convenanten met bedrijfsleven.
• Kinderopvang realiseren zodat vrouwen het huis uit kunnen en naar taalles of werk kunnen.
• Allochtone Amsterdammers in armoede actiever opsporen door bestandskoppeling.
• Voorlichting over inkomensondersteuningmaatregelen te intensiveren naar deze groepen.
• Zorgen dat er een totaalpakket wordt aangeboden met zowel ondersteuning van ouders in de vergroting van hun maatschappelijke participatie als opvoedingsondersteuning ten opzichte van hun kinderen.
• Stimuleren van arbeidsmarktparticipatie van potentiële allochtone herintreders, vrouwen onder de Turken en Marokkanen.
• Kinderen mogen niet opgroeien in een omgeving waar de beeldvorming sterk is gericht op afhankelijkheid van uitkering.

Jeugd
Vroege signalering risicokinderen.

• Kindermishandeling hard aanpakken.
• Speciaal preventiebeleid tienerzwangerschappen.
• Seksuele voorlichting (allochtone) jongeren – meer aandacht ook binnen onderwijs.
• De PvdA stimuleert de integratie en emancipatie van met name jongeren langs de route van hun eigen muziek, beeldmedia, (sub)cultuur en sport.

Uitnodiging voor het debat