De senior als vrijwilliger

2008
Jan en Piet, twee gepensioneerden, zijn gasten op een verjaardagsfeestje. Jan heeft zojuist een verblijf van enkele maanden in Zuid Spanje achter de rug en vertelt honderduit over het hotel met het zwembad, het strand, de feestjes, de golfpartijtjes. De familie luistert jaloers toe. Piet vertelt dat hij daar geen tijd voor heeft, omdat hij als vrijwilliger zijn allochtone stadgenoten helpt met inburgeren. De kans is groot dat de familie hem meewarig aankijkt. “En dat doe je allemaal voor niets?” Piet moet zich verdedigen: “het is niet alleen nuttig, maar best ook interessant en leuk om zoveel verschillende mensen te ontmoeten.” Piet wordt toch een beetje als een zacht ei gezien.

2020
Jan en Piet, twee gepensioneerden, zijn gasten op een verjaardagsfeestje. Piet vertelt honderduit over zijn vrijwilligerswerk. Hij helpt allochtone medeburgers met inburgeren. Interessant en nuttig werk. Hij was diezelfde ochtend nog op een receptie geweest die het stadsbestuur had aangeboden aan alle vrijwilligers van de organisatie, waarbij hij was aangesloten. Iedereen luistert geïnteresseerd toe. Op zijn vraag wat Jan voor vrijwilligerswerk doet, vertelt Jan dat hij eigenlijk nergens terecht kan, omdat hij zoveel maanden per jaar op vakantie is. Piet en de anderen kijken hem wat meewarig aan.

Het moge duidelijk zijn dat het bovenstaande schetsje in 2020 voor mij de ideale situatie vertegenwoordigt. Het moge ook duidelijk zijn dat in een dergelijke situatie er in 2020 beduidend meer vrijwilligers zullen rondlopen dan in 2008. Niet omdat het een plicht is om als gepensioneerde, zolang je gezond bent, vrijwilligerswerk te doen. Maar omdat het vanzelfsprekend is geworden dat je vrijwilligerswerk doet. Omdat vrijwilligers een hoge status genieten in de samenleving. Omdat men erom gewaardeerd wordt.

De cultuuromslag die nodig is om de voor de samenleving zo gewenste situatie in 2020, zoals hierboven geschetst, te bereiken vindt niet zomaar plaats. Gelukkig begint dit ook tot de beleidsmakers, de politiek door te dringen:
• Steeds groter wordt het aandeel van vrijwilligers tijdens de jaarlijkse toekenning van “lintjes”.
• In Amsterdam is in 2007 een Vrijwilligersacademie opgericht: een samenwerkingsproject van een vijftal vrijwilligersorganisaties die hun vrijwilligers beter willen toerusten door hen mogelijkheden tot scholing en training te bieden.
• Bemiddelingsorganisaties als de VrijwilligersCentrale en Gilde Amsterdam worden door een goed subsidiebeleid in staat gesteld hun werk steeds professioneler te verrichten.
• Gilde Amsterdam is 25 jaar geleden opgezet omdat er voor ouderen nauwelijks geschikt vrijwilligerswerk bestond, namelijk vrijwilligerswerk dat aansloot op hun lange levensloop met alle daarin opgedane kennis en levenservaring. Er was gewoon geen vraag naar ouderen.
• Inmiddels is de vraag naar ouderen groot. Veel organisaties en particulieren, vooral diegenen die op zoek zijn naar coaches en mentoren, weten Gilde Amsterdam te vinden en maken graag gebruik van de diensten van oudere vrijwilligers.
• De nieuwe Welzijnswet, de WMO, geeft de actieve burger die zich inzet voor zijn buurt en zijn buurtgenoten, zijn stad en stadgenoten een prominente plaats in het maatschappelijk middenveld.

Toch zijn er ook nog knelpunten.
• De wijze waarop organisaties met hun vrijwilligers omgaan, zeker als er ook veel beroepskrachten werken, is vaak stuitend. “Vrijwilliger” staat daar vaak gelijk aan “ondeskundig” (Zeker als het om ouderen gaat is dit een grove misvatting.). In tegenstelling tot het betaalde personeel heeft men geen rechten, geen inspraak, geen voorzieningen die voor beroepskrachten heel gewoon zijn, zoals het recht op cursussen in het kader van bijscholing en persoonlijke groei.
• De vrijwilliger voelt zich hierdoor vaak ondergewaardeerd, niet serieus genomen. Men voelt zich helemaal onderaan staan in de pikorde.
• Ook de overheid werkt mee aan deze status quo. De veelal van subsidies afhankelijke organisaties krijgen, als het om vrijwilligers gaat, veel te weinig middelen om te komen tot een goed vrijwilligers-personeelsbeleid.

Stelling: geef vrijwilligers de plek die hen toekomt in de samenleving: waardering en maatschappelijke status en het aantal vrijwilligers zal snel toenemen.

Wout van Doornik, directeur Gilde Amsterdam

—————————————————————-

Wilt u een exemplaar van deze essaybundel bestellen? Stuur dan een e-mail naar [email protected] of bel 020-552 34 77.