De belofte van Lodewijk Asscher

NU ALLE andere manieren om de criminaliteit op de Wallen te bestrijden falen, grijpt de overheid naar het laatst overgebleven wapen: de geldbuidel. Door malafide ondernemers op grote schaal uit te kopen, moet het Wallengebied transformeren van een ranzig red light district in een chic winkel- en uitgaanscentrum met een rood randje.

In 1994 constateerde de parlementaire-enqu괥commissie van Maarten van Traa dat de georganiseerde misdaad een grote rol speelde op de Wallen. De combinatie van ‘louche horeca’, coffeeshops en raamprostitutie zorgt voor een sfeer waarin de misdaad oppermachtig blijft en de overheid hooguit de tweede viool speelt.

In 2007 stelt de gemeente vast dat de inspanningen om de macht te heroveren op de Wallen door scherpere handhaving en met behulp van de Wet bevordering integriteit beoordelingen door het openbaar bestuur (bibob) niet genoeg opleveren. Terecht wil de gemeente zich niet neerleggen bij de huidige situatie. Er moet dus iets anders gebeuren. En dat is het opkopen van panden, door de gemeente zelf of door bonafide investeerders.

Helemaal nieuw is die aanpak niet. Eerder dit jaar kocht Stadsgoed NV voor 25 miljoen euro achttien panden van seksbaas Charles Geerts. De gemeente staat garant voor een eventueel verlies van ten hoogste vijftien miljoen euro. Deze methode werd ook op de Zeedijk ingezet.

Een verschil is dat het niet alleen vrijwillig zal gebeuren, zoals bij Geerts. Met een wijziging van bestemmingsplannen en eventueel onteigening kan de gemeente eigenaren dwingen te verkopen. Daarbij moeten ze schadeloos gesteld worden.

Deze aanpak kost tientallen miljoenen euro’s. Gemeenschapsgeld, want bedrijven doen alleen mee als de risico’s worden afgedekt door de overheid. Ook zal het lang duren. Het veranderen van de Zeedijk van no-goarea tot een meer aangeharkte straat kostte zeker tien jaar.

Op een andere tijdschaal gemeten gaan de ontwikkelingen echter razendsnel. Precies twee jaar geleden kwam toenmalig PvdA-fractievoorzitter Lodewijk Asscher in het nieuws met het bericht dat hij ‘de Wallen wilde afschaffen’. Dat was wat kort door de bocht samengevat en het leverde flinke weerstand op, ook uit de toeristische branche. Maar dat hij een vermindering nastreefde, was duidelijk. Binnen twee jaar heeft Asscher zijn plannen in elk geval op papier tot beleid weten om te zetten.

Hij vierde die overwinning gisteren op triomfantelijke wijze. Alsof hij op verkiezingscampagne was, zei hij: "We gaan het stadshart terug veroveren en teruggeven aan de Amsterdammers."

Het aanzien van de stad zal inderdaad sterk veranderen als Asscher erin slaagt deze plannen te verwezenlijken. Zeker de helft van de ‘ramen’ zal verdwijnen, een groot deel van de coffeeshops in het centrum wacht mogelijk hetzelfde lot. Als er slechts zoveel coffeeshops mogen blijven als nodig is voor ‘de lokale vraag’, is een handvol voor de 80.000 inwoners van de binnenstad wel genoeg. Waar de toeristen dan heen gaan, is natuurlijk de grote vraag.

Asscher betwijfelt openlijk of de nu nog gedoogde raamprostitutie aan de Oudezijds Achterburgwal aan de gemeentelijke eisen kan voldoen. Zo niet, dan moet die ook verdwijnen. Dat de Wallen een tweede Jordaan worden, is voor sommigen een vrees, maar lijkt voor Asscher een ideaal.