Beleidsagenda voor ouderenbeleid richting 2020

Als we de bijdragen van de verschillende experts in dit boekje lezen doemt er een vrij consistent ideaalbeeld op over de toekomst voor ouderen en mensen met een beperking rond 2020. Het is een beeld dat teruggrijpt op de idealen van Lena Lopes Dias, die al in 1970 in de gemeenteraad vergelijkbare idealen verwoordde. We staan op de schouders van deze pioniers en kunnen zo verder vooruitkijken. We zien kansen en mogelijkheden in deze tijd: de toekomst is al begonnen. Opdat mensen ouder kunnen worden en het leven dat ze leiden gewoon kunnen voortzetten!

We verwachten of hopen dat ouderen in 2020 daadwerkelijk meer geëmancipeerd zijn, ze zullen zo veel en zo lang mogelijk de regie over hun eigen leven en woonomgeving behouden. Ze krijgen respect voor hun belangrijke bijdrage aan de samenleving. Ze zijn niet zielig maar actief, ze leren een leven lang, en mogen tevens genieten van het leven. Als ze zorg nodig hebben is er keuze, en met behulp van een persoonsgebonden budget kopen ze een zorgpakket op maat in. Ook dementerenden blijken nog veel meer te kunnen participeren in de samenleving als menigeen dacht.

Hoe zijn we in 2020 zover gekomen?

Allereerst is de oplossing gevonden in de realisering van levensbestendige wijken. De wijkaanpak van deze regering heeft dus toch zijn vruchten afgeworpen: de kwaliteit van leven staat voorop in deze wijken. Participatie en zeggenschap van de bewoners staan er centraal. Woonzorgzones werden woon-servicewijken, en uiteindelijk woon-participatiewijken.

Levensbestendig betekent dat ieder er kan wonen en ieder er oud kan worden. Er bestaan vele verschillende woonvormen, voor elk wat wils. Toegankelijke woningen met vele technische hulpmiddelen op de laagste woonlagen. Kleinschalige, in de wijk geïntegreerde woonzorgvoorzieningen met 24-uurszorg voor ouderen met dementie die niet meer zelfstandig kunnen wonen.

Er is een effectief signaleringssysteem gekomen om te voorkomen dat mensen vereenzamen, of zonder hulp met problemen blijven zitten. Er zijn geriatrische netwerken ontwikkeld en er wordt ondersteuning geboden in buurt- en ouderencentra. Er zijn ontmoetingscentra voor iedereen, ook voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Voor tijdelijke zieken zijn er zorghotels naast het ziekenhuis, waar je weer voorbereid wordt op het leven thuis.

Ouderen zijn zelf steeds belangrijker als zorgverlener geworden, soms als tweede carrière, soms als mantelzorger. Er is veel meer aandacht voor maatschappelijk ondernemen, zodat mensen met een beperking niet aan de kant hoeft te blijven staan.

Leuk is ook de oprichting van de Amsterdam Pool van verenigingen, clubs en vrijwilligers die allerlei activiteiten onderneemt in de stad. Experimenten om verbindingen te leggen tussen arm en rijk, oud en jong en verschillende culturen versterken de sociale samenhang in de samenleving. Welzijnsinstellingen worden afgerekend op ‘Social Return On Investment’.

In de wijken zijn netwerkcoördinatoren en cliëntondersteuners gekomen die burgers en dienstverlenende instellingen nader tot elkaar brengen. Het Amsterdams Loket biedt een brede ontsluiting van Amsterdam, mede dankzij de aanleg van glasvezel in de hele stad.

Zorgprofessionals zijn geschoold om aan de vraag van geëmancipeerde mensen te voldoen. Voorzieningen worden kleinschalig georganiseerd, zodat zorgverleners zich weer verantwoordelijk voelen voor het zorgaanbod en de klant koning is.

Het zorgen voor mensen met dementie blijkt een zware taak. Om ouderenmishandeling te voorkomen is er veel voorlichting. Misschien zijn er ook in Amsterdam mobiele mantelzorgwoningen gekomen die de jongere generaties de kans geven hun oude moeder of vader in hun eigen buurt te laten wonen, zodat ze de aandacht krijgen die ze nodig hebben. Om te voorkomen dat mantelzorgers structureel overbelast raken worden er ondersteuningsmaatregelen getroffen, in de vorm van een stedelijk basispakket mantelzorgondersteuning en een permanente steunfunctie voor mantelzorgers.

We hebben in 2020 een veilige, toegankelijke openbare ruimte gerealiseerd en een fijnmazig vervoerssysteem voor iedereen. Her en der zijn er kleine parkjes ingericht waar oud en jong elkaar ontmoeten. De wet maatschappelijke ondersteuning is daadwerkelijk een participatiewet geworden, die de vraag, de eigen regie en zeggenschap van mensen centraal stelt.

Zie hier de politieke agenda die we moeten realiseren, de komende tien jaar.

Er zijn in 2008 al heel wat initiatieven genomen in de goede richting. Veel zaken die we in de periode 2006-2010 opschrijven in raadsnotities en raadsinitiatieven zijn wellicht pas in 2020 echt gerealiseerd. De uitvoering van veel plannen zal nog vele jaren vergen. Er moet ook nog veel geagendeerd worden in de komende jaren: ik denk bijvoorbeeld aan het realiseren van een fijnmazig openbaar vervoer dat voor iedereen toegankelijk is, het nog veel meer stimuleren van maatschappelijk ondernemen en actief burgerschap. Er zijn nog nauwelijks zorghotels gerealiseerd en de toegankelijkheid van veel voorzieningen laat te wensen over.

Er wordt in dit boekje veel benoemd, maar ook ontbreekt er het nodige. De allerlaatste fase bijvoorbeeld, de wijze waarop we het eind van het leven moeten inrichten is niet uitgewerkt en zal nog de nodige aandacht vergen. Er is in dit boekje ook weinig gezegd over de armoede van grote groepen ouderen. We moeten oppassen dat dit mooie toekomstbeeld niet alleen bereikbaar wordt voor de beter gesitueerden. Nu en in de toekomst moeten we een redelijk sociaal minimum voor ouderen kunnen waarborgen, dat is een basisvoorwaarde die vooraf gaat aan alle mooie voornemens hierboven. Om te beginnen moet bijvoorbeeld het AOW gat van ouderen uit onze oorspronkelijke overzeese gebiedsdelen worden gerepareerd!

Ook zal er hard gewerkt moeten worden om diversiteit het uitgangspunt van beleid te maken, zodat alle groepen in deze stad hun eigen plekje vinden en er rekening wordt gehouden met ieders speciale behoeften.

Kortom, er moet nog veel gebeuren, maar… de start is er!

Jesse Bos, gemeenteraadslid PvdA Amsterdam

Wilt u een exemplaar van deze essaybundel bestellen? Stuur dan een e-mail naar [email protected] of bel 020-552 34 77.