Begroting 2006, onderdeel Verslavingszorg

Voorstellen van de PvdA-fractie

Overgangsjaar
2006 is voor het verslavingszorgbeleid een overgangsjaar, waarin nieuw beleid voor de komende periode wordt uitgewerkt. Dit betekent niet dat de politiek in de tussentijd stil moet zitten. De begrotingsbehandeling biedt gelegenheid om nog een kritisch naar de actuele bestedingen en resultaten te kijken.

Probleembeeld
Het aantal drugsverslaafden in Amsterdam stabiliseert en wordt geschat op circa 4.000. Daarvan heeft ongeveer de helft een (zeer) problematische levensstijl. De gemiddelde leeftijd stijgt nog steeds en ligt nu op ongeveer 45. De nieuwe aanwas van heroïnever-slaafden (aanmeldingen voor methadon, vrijwillig of via politie) ligt op circa 250 per jaar, hun gemiddelde leeftijd is 40 jaar. Een groot deel van deze verslaafden gebruikt zowel cocaïne(base) als heroïne.

Opvang en begeleiding
De GGD stuurt het zorgaanbod op circa 900 individuele verslaafden aan in het kader van de Support aanpak. Het streven is om tot 1.200 te komen. De aanpak die sinds twee jaar in Zuid-Oost (Flierbosdreef) wordt gehanteerd, waarbij alle voorzieningen onder één dak zijn gebracht en met name ook de Sociale Dienst en de politie er nauw bij betrokken zijn (Veldregie), werkt goed. De definitieve huisvesting hier wordt in 2006 geopend. De be-doeling is dat deze aanpak uiteindelijk over de hele stad wordt ‘uitgerold’: de PvdA-fractie zou dit proces graag versneld zien.
ACTIE 1: VERSNELLING DOORVOEREN ‘ZUID-OOST MODEL’ VOOR HELE STAD
Verslaafden die uit detentie komen hebben na het verlaten van de gevangenis doorgaans geen ander alternatief dan weer terug te keren in de drugsscene. Het Ambulant medisch Team van de GGD heeft bij het Huis van Bewaring aan de Havenstraat een pilot gedaan met opvang letterlijk aan de poort. Daarbij wordt de gebruiker hand-in-hand meegeno-men langs een ‘wasstraat’ van loketten voor een uitkering, onderdak, dagbesteding, etc. 35 personen werden in 2004 op die manier begeleid en deze aanpak lijkt succesvol. Het is daarom de moeite om indien enigszins mogelijk dit tot een standaard-aanpak te ma-ken voor Amsterdam.
ACTIE 2: OPVANG AAN DE POORT NA DETENTIE VOOR ALLE AMSTERDAMSE GEBRUIKERS

Double Trouble
Veel verslaafden kennen een samengestelde problematiek (‘double trouble’): verslaving gaat gepaard met ernstige psychische problemen. Er zijn naar schatting minstens 200 hypercriminele verslaafden die kandidaat zijn voor de zogenoemde ISD-aanpak (maxi-maal 2 jaar detentie door het ‘stapelen’ van veroordelingen), waarvan wordt aangeno-men dat zij chronisch psychotisch zijn. Uit onderzoek blijkt dat circa 10% van de bij de GGD geregistreerde opiaatverslaafden jaarlijks eenmaal of vaker een psychose door-maakt. Dubbele-diagnose-patiënten zitten veelvuldig in hechtenis, meestal zonder dat er sprake is van enige vorm van behandeling van hun psychische problemen. Zulke vaak chronisch psychotische mensen moeten eigenlijk in behandeling bij een reguliere intra-murale GGZ-instelling, maar die zijn niet berekend op het omgaan met criminaliteit en overlast. Dit vormt één van de grote uitdagingen voor de komende periode: alles wat we nu al kunnen doen om hieraan te werken is van groot belang. De PvdA-fractie bepleit het starten van onderzoek om problematiek en mogelijkheden voor behandeling in kaart te brengen; dit voorkomt dat straks in 2007 hiermee nog moet worden begonnen.
ACTIE 3: INVENTARISEREND ONDERZOEK NAAR PROBLEMATIEK EN AANPAK PSYCHISCH GESTOORDE VERSLAAFDEN IN DETENTIE

Onderdak
Huisvesting is een groot probleem voor verslaafden. Er zijn naar schatting ongeveer 700 verslaafden duurzaam thuisloos. Een aanzienlijk deel van de gebruikers blijkt niet in staat zelf de verantwoordelijkheid voor het huren van een woning te dragen. Wanneer het lukt om verslaafden onderdak te krijgen daalt doorgaans de veroorzaakte overlast aanzienlijk. Voor de PvdA-fractie reden om hierin te investeren.
ACTIE 4: KRACHTIGER AANPAK ONDERDAK BRENGEN VAN VERSLAAFDEN IN SAMENWER-KING MET VERSLAVINGSZORG EN CORPORATIES

Dagbesteding
Van verschillende kanten wordt geconstateerd dat het lastig is om geschikte dagopvang te vinden en organiseren voor problematische drugsgebruikers. Waar dit wel lukt is het rendement voor de betrokkenen zelf en de omgeving (de wijk) groot. Streetcornerwork draait een succesvolle variant van WorkForce (het schoonhouden van straten en parken door ploegjes verslaafden). Het gaat om FarmForce, waarbij langdurig verslaafden mee-werken op zorgboerderijen in Noord-Holland. Ook de Jellinek deed dit in het verleden, maar moest stoppen wegens beëindigen van subsidie. Wanneer deze aanpak verder kan worden uitgebreid is het rendement vrijwel verzekerd. FarmForce wordt deels gerund door ex-verslaafden, wat goed is voor reïntegratie en als rolmodel. Veel verslaafden val-len overigens onder verplicht uitkeringbeheer, waarbij hun uitkering onder begeleiding en op voorwaarden wordt verstrekt. Op deze wijze kan ook de wethouder Sociale Zaken bij deze aanpak worden betrokken.
ACTIE 5: UITBREIDING MOGELIJKHEDEN VOOR DAGBESTEDING, MET BIJZONDERE AAN-DACHT VOOR WERKEN OP HET PLATTELAND

Diversen
Uit onderzoek blijkt dat van de vrouwen die in 2005 (dus na het sluiten van de Theems-weg) zich op straat prostitueren, zo’n 90% verslaafd is aan base-cocaïne. Ook dit lijkt dus primair een verslavingsprobleem.
Een van de beoogde resultaten van het collegebeleid, spreiding van de opvang van drugsverslaafden over de hele stad, komt nauwelijks op gang. De meeste verslaafden wonen c.q. verblijven in de Binnenstad, Zuid-Oost en Westerpark, maar ook elders zijn er aanzienlijke aantallen verslaafden (bijv. in Oud-Zuid en Noord) en met het oog op ver-dunning van de overlast door spreiding moet de centrale stad hier meer werk van ma-ken. Het is zinloos om hiermee te wachten tot stadsdelen zelf aanbieden om een voorzie-ning te huisvesten: de PvdA-fractie is daarom voorstander van een actieve en initiërende opstelling van de gemeente naar de stadsdelen.
ACTIE 6: GEMEENTE NEEMT INITIATIEVEN VOOR HUISVESTING VAN VOORZIENINGEN BUITEN DE DRIE STADSDELEN WAAR NU DE MEESTE OVERLAST IS GECONCENTREERD

Er komt nu eindelijk een stedelijk projectleider verslaafde veelplegers: de PvdA-fractie heeft hiervoor al jaren gepleit. De invalshoek is hier de criminaliteit en overlast, maar door te zorgen voor adequate zorg (met name psychiatrische behandeling, opvang, on-derdak en dagbesteding) kan er veel criminaliteit door verslaafden worden voorkomen. Er zijn in 2006 181 plaatsen voor Amsterdamse stelselmatige daders (ISD) beschikbaar plus 72 plaatsen in de Strafrechtelijke Opvang Verslaafden (SOV); dat is nodig en zinvol op korte termijn, maar geen duurzame oplossing.
Op korte termijn wordt de tweede post voor begeleide heroïneverstrekking geopend. De toekomst van deze voorziening is echter onzeker, omdat de financiering door het Rijk niet is verzekerd. Dit zal ook in de komende tijd een aandachtspunt moeten blijven, on-der meer in de contacten met ‘Den Haag’.

De resultaten van het Cebeon-onderzoek lieten onder meer zien dat de gemeente stevi-ger regie moet voeren op de afstemming en samenwerking tussen de instellingen in de verslavingszorg-keten, en dat de effectiviteit van diverse benaderingen niet is aange-toond. De verslavingszorg in Amsterdam kost jaarlijks ruim veertig miljoen, nog los van uitkeringen, ziektekosten, landelijk gefinancierde zaken als heroïneverstrekking, maat-schappelijke en economische schade door drugsoverlast en verwervingscriminaliteit, plus de kosten van handhaving en vervolging. Aan alle circa 4.000 harddrugsverslaafden zou in plaats hiervan bijna een modaal inkomen kunnen worden uitgekeerd. Dit dwingt tot een kritische beschouwing van kosten en baten.

De begroting
De PvdA-fractie zoekt nog naar dekking voor ten minste enkele van de hiervoor genoem-de investeringen binnen de begroting.
Voor de SOV-aanpak staat een bedrag van 410.350 Euro als subsidie ten laste van stel-posten opgevoerd. Het SOV-programma is evenwel de facto vorig jaar afgebouwd. De PvdA-fractie meent vooralsnog dat hiermee alvast nieuw beleid kan worden gefinancierd.