Asschers algemene beschouwingen: kiezen voor samenleven

Kiezen voor samenleven
(Alleen gesproken woord telt)
16 november 2005

Sinds het Plan van de Arbeid (1935) …

Voorzitter!

De algemene beschouwingen zijn hét moment om stil te staan bij onze politieke missie in de stad.

In 1935 schreven onze democratisch-socialistische voorgangers in het Plan van de Arbeid dat ons eerste doel moest zijn: ‘bestaanszekerheid, bij een behoorlijk levenspeil voor iedereen.’

Beschouw die sociaal democratische missie niet te snel als materialistisch. De gedachte erachter was en is dat minimale welvaart noodzakelijk is voor sociale onafhankelijkheid. Het gaat óok om ontplooiing van talenten en deel hebben aan de cultuur.

In “De weg naar Vrijheid” uit 1951 staat niet voor niets als leidend beginsel “vrijheid en ontplooiing voor ieder.” De overheid heeft een belangrijke rol om mensen in staat te stellen echt van vrijheid te profiteren. De wet is hoeder van de vrijheid. Veel moderne socialisten grijpen terug op die beginselen, (neem Femke Halsema bijvoorbeeld).

In de jaren ’90 van de vorige eeuw leek het doel van bestaanszekerheid voor iedereen binnen handbereik. Nu is die opgave –helaas- weer helemaal terug. We vertalen het nu als: “het recht op een fatsoenlijk bestaan”. Voor Amsterdam betekent dat streven naar een stad waar iedereen bestaanszekerheid heeft, zijn talenten ontplooit en deel heeft aan de culturele rijkdom van de stad. Dat is ook wat wij verwachten van een college waarin de PvdA meedoet.

Eerst komt het wachten: B en W 2002-2006

Dit is de laatste begroting van dit College. De afscheidsbegroting. We maken de balans op. In de Eerste Kamer geven de leden elkaar voor elke vergadering een hand. Een gewoonte die stamt uit de tijd dat die kamer werd bevolkt door nog oudere en nog grijzere heren dan nu het geval is, en men daarom nooit zeker wist of men elkaar een volgende keer nog wel in levende lijven zou treffen. Ook hier is een verbale handdruk voor ieder van u op zijn plaats.
Wethouder van der Horst. Wij vinden u een vakbekwame bestuurder. Machogedrag in de raad, maar wij mogen u wel. U houdt niet van vergaderen, maar praat wel de metro onder de stad door. Daarnaast spreekt Van der Horst vol trots over de schepen die langs de Ceres-terminal varen. Nog even en ze leggen er nog aan ook.
Hester Maij. Wethouder van piepende trams en krakende constructies. Maar het GVB is de afgelopen jaren wel uit het financiële dal gekropen, compliment daarvoor, en schonere lucht komt ook in beeld.
Wethouder Griffith. De állernieuwste VVD-wethouder voor Financiën. De derde in drie jaar. Soms horen we de echo van Huffnagel nog door het gebouw galmen: Somber, somber, somber… De positievere stijl van Laetitia Griffith wordt door ons gewaardeerd. Zeker als u de ex-collega’s in Den Haag ook wil uitleggen hoe somber de Haagse bezuinigingen uitpakken.
Wethouder Belliot. Hannah Belliot heeft op cultuurgebied belangrijke knopen doorgehakt. Stilstand omgezet in vooruitgang. Het Stedelijk Museum staat symbool voor haar daadkracht. Haar verdiensten op de zorgportefeuille zijn misschien nog groter. Types als bulldozer-Belliot zijn zeldzaam, en we balen er van dat u het na deze periode voor gezien houdt.
Wethouder Stadig. Wat een gebouwen! De bibliotheek, het muziekgebouw, de archipel aan woningparadijsjes in de verte. 12 jaar besturen met de mentaliteit van de bergbeklimmer. Onderweg stortte de woningmarkt in, zorgde het kabinet voor tegenvallers, maar u werkte door en gaat de doelstelling om 16.000 huizen in aanbouw te nemen, halen.
Wethouder Aboutaleb. Sociale dienst op de goede weg, werkloosheid onder controle, onderwijsgebouwen opgeknapt. Nog belangrijker voor de stad bent u als levende brug tussen bevolkingsgroepen.
Burgemeester Cohen. Het wordt veiliger. Hij krijgt driemaal daags een internationale prijs voor iets wat elke burgemeester hoort te doen, en slechts weinigen in de praktijk brengen: de boel bij elkaar houden. Amsterdam houdt van deze burgemeester.

Ik ga de gemeenteraad niet recenseren. Daar is de kiezer voor. Ik ben wel trots op de resultaten van mijn fractie. Veel voorstellen op gebied van onderwijs, werk, veiligheid, wonen. De voorjaarsnota 2003 waarin voor miljoenen extra naar onderwijshuisvesting en werkgelegenheid is gegaan. En de voorjaarsnota van dit jaar, met miljoenen extra voor de kinderen van de stad

Over de bonnetjesaffaire wil ik eigenlijk niets meer zeggen. Het kan niet onze bestaansreden zijn om eindeloos aan Mokum Mobiel uit te leggen wat de basiselementen van integriteit zijn?



Stilstand of stabiliteit?

Voorzitter! De resultaten van dit college.

Eerst komt het wachten, het verheugen,
Leunend tegen lage muurtjes

Dan komt het voorgevoel van hoe-nu-verder

Daarna het hoe-nu-verder
Zelf.

Het College heeft enorm hard gewerkt, maar heeft het geholpen?

Ik citeer uit het O&S-rapport ‘de staat van de stad’:

“Als we alle resultaten op de diverse participatieterreinen bekijken, dan is de belangrijkste conclusie dat er in Amsterdam tussen 2000 en 2004 niet één bijzonder opvallende ontwikkeling is waar te nemen. … telkens lijkt de positie van de Amsterdammers in 2004 sterk op die in 2000. De situatie is niet verslechterd, maar ook niet aanzienlijk verbeterd.”

Dat stelt teleur van een college met zo’n motto. Of is dat te negatief? Het programakkoord is uitgevoerd. Er zijn resultaten.

Misschien moeten we zelfs een beetje trots zijn. Amsterdam is overeind gebleven. Goed verdedigen is ook een kunst, zoals we weten uit het Italiaanse voetbal.

Catenaccio tegen Balkenende

Goed bestuur meet je ook aan het adequaat inspelen op nieuwe realiteiten.

Balkenende II was zo´n nieuwe realiteit en vergde nogal wat aanpassing.

De feiten zijn bekend, de wethouder van financiën heeft nog eens voorgerekend hoeveel Gerrit Zalm minder aan ons gireert: Een kwart miljard euro per jaar. En het grootste deel komt terecht bij diegenen die dat het slechtste dragen kunnen. Dat doet pijn achter heel veel voordeuren.

Het college heeft noodgedwongen heel veel moeten repareren: het armoedebeleid, het investeren in naoorlogse wijken, het is allemaal catenaccio tegen Balkenende.

Terreur in de stad

Daarna werd de stad geconfronteerd met 2 november 2004. De moord op Van Gogh.

De dreiging in de stad. Stadsdeelbestuurder Hans Luiten van Bos en Lommer vertelde me over een jongen die laatst op zijn spreekuur kwam. Serene glimlach, wit gewaad. Hij vertelde Luiten dat hij nu alles geprobeerd had en het land ging verlaten.”Ga je dan naar Amerika, het beloofde land?”, vroeg Luiten. “Hooguit via Guantanamo”, antwoordde de jongen. Hij maakte geen grap.

Maar we hebben ook gezien wat een kracht en overtuiging deze stad kent. Binnenkort begint eindelijk de voorlichtingscampagne aan de bevolking waarom de PvdA in 2004 gevraagd heeft. Wij Amsterdammers moet komend jaar eindelijk van het papier af en in de straten van de stad terecht komen.

Amsterdam 2005: dreigende tweedeling

Hoe staat Amsterdam er nu voor? Voorzitter, er is een groeiende kloof tussen wie-geld-genoeg-heeft en wie-niet-meer-rond-kan-komen. En er is de opgepompte tegenstelling tussen wij-en-zij, autochtoon en allochtoon, moslim en niet-moslim. De combinatie van materiele en sociale ongelijkheid biedt een gevaarlijke mix.

Het gevaar is dat we een verdeelde stad worden. Een stad van angst in plaats van de Hoofdstad van de Kansen.

Amsterdam is geen Parijs, en zal dat ook niet worden. Maar.

De samenleving is zo sterk als de zwakste schakel.

Uitsluiting en gebrek aan perspectief zijn altijd de lucifers geweest van de onvrede. We mogen trots zijn dat in Nederland altijd is geïnvesteerd in het bieden van perspectief, dat we wijken nooit hebben afgeschreven. Maar ook wij hebben buurten met schrikbarende werkloosheid, slechte kleine woningen, etnische segregatie en sluimerende onvrede. Door zo sterk te bezuinigen op het opknappen van wijken speelt het kabinet op lange termijn met vuur.

Tijd voor het hoe-nu-verder. Omschakelen naar aanvallend spel.

Integratie als voorwaarde

Voorwaarde een is integratie. ‘We gaan zeker weer theedrinken’, wordt door sommigen meesmuilend gezegd. In werkelijkheid voeren we een volwassen integratiebeleid. Meedoen en erbij horen is de basis. Er wordt geïnvesteerd in taal. De volgende stap is meer aandacht voor burgerschap en democratische waarden. Geen misverstand. Iedereen moet mee willen doen. Afkomst is geen excuus. Niet voor discriminatie. En ook niet voor een ‘status aparte’.

Denk nog even aan de prachtige Koefnoen persiflage van burgemeester Cohen als JobCoMan. Er breekt crisis uit en de held roept: “Thee zetten! Snel!!”

Bestaanszekerheid voor iedereen

Voorwaarde twee is een fatsoenlijke basis. Veel mensen – en niet alleen de allerarmsten – hebben het moeilijk om rond te komen. De stijgende prijzen, en de hervormingsregen uit Den Haag, het zorgt ervoor dat mensen angstig zijn over hun bestaanszekerheid. Het meest schrijnende resultaat: voedselbanken. Je schaamt je dood dat het hier bestaat, maar het is maar goed dat ze er zijn.

Afgelopen zomer was ik in ZuidOost en sprak met een vrouw die in de rij stond voor de voedselbank. Ze had na inhouding van alle schulden 132 Euro per maand voor eten en kleding. Ze was kwaad en vond het vernederend om 2 uur in de rij te staan voor een karig pakket. Maar ze had geen keus.

Dat gaat ons voorstellingsvermogen te boven, maar we moeten er wel iets aan doen.

Hierbij dien ik een voorstel in om de voedselbanken te ondersteunen en om te zorgen dat de klanten ter plekke geholpen worden. Bij het wegwerken van schulden en de terugtocht uit het moeras. Daarnaast dien ik een voorstel in om de 7000 Amsterdamse ouderen die langdurig op een minimum leven te helpen bij het opvangen van de enorm gestegen energierekening.

Bij bestaanszekerheid hoort ook recht op fatsoenlijke zorg. Veel ouderen die ik spreek zijn bang dat ze in de toekomst de zorg voor hun geliefden niet meer kunnen betalen. Er ligt een enorme opdracht om te garanderen dat in Amsterdam zorg toegankelijk blijft voor iedereen.

Veilig jezelf zijn

Een derde voorwaarde vormt veiligheid. Van oudsher komen mensen naar Amsterdam omdat ze hier veilig zichzelf kunnen zijn.

Maar de veiligheid van de eigen identiteit staat onder druk. Door antisemitisme, door geweld tegen homo’s, door het bespugen van vrouwen met hoofddoek, door het uitschelden en lastig vallen van vrouwen zónder hoofddoek. Dit is alleen op te lossen door duidelijke normen voor iedereen. Door te zorgen dat de straat weer van iedereen is.

Er wordt hard gewerkt aan het aanpakken van overlast. Toch moet er een manier bedacht worden om sneller in te kunnen grijpen. Wij komen binnenkort met voorstellen om bewoners sneller en effectiever te beschermen tegen ernstige overlast. Daarin gaat het vooral om de rol van het Openbaar ministerie en om effectievere aanpak door de verschillende organisaties op straat.

Perspectief: werk en woning

Wat bieden we voor perspectief`? Vandaag bespreken we twee plannen over werk. De komende jaren moeten we door gaan met investeren om nog meer mensen aan een baan te helpen. Daarom is het ook belangrijk dat Amsterdam aantrekkelijk blijft als vestigingsplaats. Dat kan door de sterke punten van Amsterdam op peil te houden en verder te versterken.
We investeren in de Noord-Zuidlijn en in het glasvezelnet. We moeten het science cluster verder versterken. We moeten weer omhoog in de internationale ranglijsten. MTV komt naar Noord! Laat dat het begin zijn van een boom aan creatieve industrie in onze stad.
De stad moet toegankelijk blijven en daarvoor zijn heel veel nieuwe woningen nodig. Wij staan voor betaalbaar huren. Maar de PvdA heeft ook een plan gelanceerd voor betaalbare koopwoningen. Dat maakt het mogelijk voor starters om een eigen huis te bezitten ondanks de gestegen prijzen.

Sterkere stad: kinderen eerst

Meer dan in stenen zit de economische kracht van de stad in de mensen. Dit voorjaar presenteerde de PvdA het plan Kinderen eerst. Binnenkort komen de eerste uitwerkingen. Voorschool, opvoedingsondersteuning, taal- en opvoedles voor ouders, bestrijding van schooluitval en spijbelen en door te zorgen voor stages kunnen we Amsterdamse kinderen helpen. En als de instituties en de wetten ons in de weg zitten dan moeten we daar doorheen breken. Op dit moment hebben we geen wethouder van onderwijs maar een onderwijs van schoolgebouwen. WE kunnen veel te weinig. Laat Den Haag ons helpen de ruimte te scheppen. Een Amsterdamwet is nodig. In die wet moet aan grote steden de autonomie worden geboden zelf de complexe problemen rond jeugd en onderwijs aan te pakken.

Dit moet hand in hand gaan met onze initiatieven om polarisatie op school tegen te gaan.

Na alle hectiek ben ik laatst teruggegaan naar basisschool Mozaïek in zuid. U weet nog wel. Daar liepen dit voorjaar 8-jarigen met plaatjes van Mohammed B op zak. Die school sloeg alarm. De ondankbare rol van klokkenluider heeft ze een hoop ellende gekost. Maar dankzij een goede directie is de sfeer er nu goed en krijgen ouders opvoedings- én taalcursussen op school. Ze worden betrokken bij hun kinderen en de school. Zo moet het.

Amsterdamse Mentaliteit

Voorzitter! Ik heb u geschetst waar de PvdA komend jaar en de jaren daarop in wil investeren. Maar naast alle financiële prikkels moeten we stilstaan bij het klimaat. De aarde warmt op, maar ons klimaat wordt kouder. Verharding van de samenleving, onverschilligheid, tegelijk met sociaal-economische ongelijkheid.

Angst is een slechte raadgever, en haat is zijn perfide neef. De oplossing zit ook in mentaliteit en daarbij kunnen wij als volksvertegenwoordigers een rol spelen.

We moeten als politici bescheiden zijn over wat we kunnen bereiken. Maar we mogen ook trots zijn dat wij proberen de stad verder te brengen. Net als heel veel anderen zetten wij ons in voor de stad. Niet zomaar een stad maar een stad met gevoel.

Het gevoel van ’s ochtends vroeg over de grachten fietsen en het zonlicht langs het water zien strijken. De schoonheid van de Dappermarkt of van Kwakoe. Laten we trots zijn dat we deel uitmaken van een unieke samenleving van Jordanezen en Ghanezen, van plastic lelijkheid en hemelse schoonheid, van bouwputten en eilandrijkjes: Amsterdam

Laten we niet te somber zijn maar met vertrouwen in de toekomst de problemen aanpakken. Laten we met trots kiezen voor een stad waarin we daadwerkelijk samenleven.

In de woorden van Blair :

‘Niet het dagelijkse dieet van oppervlakkigheid; niet serieuze politiek reduceren tot een soap, het degraderen ervan tot een eindeloos wie wist wat en wanneer, ….

Het volk verdient beter van politici …. Echte politiek die gaat over echte mensen. Laten we zorgen dat ons idealisme blijft schijnen, maar laten we ook duidelijk maken wat ervaring ons geleerd heeft.’

Dankuwel