6 vragen over de wmo

Wat is de wmo en wie krijgt er mee te maken?
De WMO (wet maatschappelijke ondersteuning) komt in de plaats van de oude WVG (Wet voorziening gehandicapten), een deel van de AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) en de Welzijnswet. In het kader van deze wet gebeuren er in essentie twee belangrijke dingen: het recht op bepaalde zorgvoorzieningen wordt vervangen door een compensatieplicht door de overheid, en er is een decentralisatie van taken voorzien van rijksoverheid naar lokale overheid. Een deel van de taken (welzijn) lagen al bij de lokale overheid, maar met name de awbz taken zijn nieuw.

Per 1 januari treedt de wmo in werking. Zijn we er klaar voor?
Er is een beleidsstuk waarin een route en stappenplan is vastgelegd hoe we tot een visie en een uitvoeringsplan komen. Er is een verordening aangenomen die ik een ‘noodverordening‘ heb genoemd, omdat er nog veel niet is ingevuld, en er feitelijk nog geen visie is. Zoveel mogelijk is de regelgeving gelijk gehouden met hoe die was. Er is namelijk een overgangsjaar waarin dat mogelijk is. Het zorgkantoor doet dan nog de awbz- voorzieningen, zij het op basis van onze nieuwe verordening.
Er is een WMO servicecentrum opgericht, die als backoffice moet functioneren voor de hele stad (dus ook alle stadsdelen). Veel energie is daar in gaan zitten. Er wordt veel waarde gehecht aan het realiseren van een ict-voorziening t.b.v. de dienstverlening aan de klant, waarvan de frontoffice in de stadsdelen zit, en het servicecentrum wmo de backoffice beheert. Wethouder centrale stad heeft de regie. Men zegt dat men op schema zit, wij hebben daar weinig zicht op. Papier is geduldig.

Zijn de stadsdelen die de wmo moeten uitvoeren er klaar voor?
Het is nog onduidelijk in hoeverre de stadsdelen verantwoordelijk worden voor de uitvoering. De centrale stad/wmo service centrum houdt bijna alles bij zich. Vooralsnog is de enige konkrete uitvoeringstaak voor de stadsdelen het opzetten van wmo-loketten (of wmo-winkels) in alle stadsdelen. Er komt geld voor één coordinator per stadsdeel daarvoor. Ook zijn er opdrachten uitgezet om in de stadsdelen de welzijnsactiviteiten te inventariseren, zodat de stad alle relevante informatie in de backoffice zal hebben. Veel stadsdelen wachten af waar de centrale stad mee komt. Sommige stadsdelen komen overigens wel met interessante initiatieven op dit gebied. Dat geeft hoop. Vooral niet afwachten is mijn devies naar de stadsdelen. Uitvoeren!

Welke risico’s zijn er?
De betekenis van de omslag van recht op zorg naar compensatieplicht van de overheid is een zoektocht en biedt kansen en risico’s. Je kunt zoveel mogelijk alles houden zoals het nu is: alle rechten lokaal vastleggen, en zeggen: dat is de compensatieplicht. Voordeel: je denkt ongeveer te weten waar je aan toe bent. Nadeel: we weten nu al dat het meer geld gaat kosten dan we gekregen hebben. In de toekomst worden de zorgkosten ongetwijfeld nog hoger. Bovendien zijn er veel problemen in de zorg die in de huidige aanpak niet opgelost worden. Zonder een grondige omslag in het denken en vooral in de uitvoering gaan we de kansen die er zijn niet benutten, en draaien we op voor de financiele en maatschappelijke kosten, die beide enorm kunnen worden.

Is de Amsterdammer gebaat bij de wmo?
Ja, als we daadwerkelijk een omslag maken naar een vraaggerichte integrale aanpak. Dat betekent: heel goed weten waar de problemen liggen, maatwerk leveren, de mantelzorg die er nu al veel geleverd wordt koesteren, ondersteunen en waar nodig organiseren (‘civil society’ zoals dat zo mooi heet). Samenhang in professioneel aanbod organiseren, bureaucratie verminderen, regelgeving aanpassen. Waar mogelijk inclusief beleid maken, dat wil zeggen dat in al het beleid van begin af aan rekening gehouden wordt met het feit dat er ook mensen met een beperking bestaan die zo veel mogelijk mee moeten kunnen doen (levensloopbestendig of aanpasbaar bouwen, toegankelijk openbaar vervoer, nieuwe vormen van werkgelegenheid voor mensen met een beperking stimuleren, toegankelijkheid openbare ruimte en gebouwen, veilihgeid voor iedereen etc).

Wat ga jij nu doen?
Ik wil binnenkort een voorstel doen een heel konkrete taakopdracht te formuleren richting wmo-loketten of wmo-winkels in de stadsdelen, zodat we zeker weten dat er daadwerkelijk iets gaat gebeuren en niet alles papier blijft. Zo’n opdracht is (bv. in het kader van het bestuursconvenant) dat vanuit ieder loket maandelijks in ieder geval 10 complexe problemen opgelost moeten worden( in een traject gezet),en daardoor de centrale stad ook toe in staat gesteld moet worden. Jaarlijks betekent dit meetbaar 1600 minder complexe zorgproblemen van mensen in deze stad.
Stadsdelen (wmo-loketten) kunnen dat niet alleen. Daar zullen ook de ziekenhuizen, huisartsen, schuldhulpverlening, dwi, de corporaties etc bij betrokken moeten worden, dus daar zijn we met zijn allen nog lang niet klaar voor. Op dit moment is dat bij uitstek een kastje naar de muur verhaal. Maar het maakt ongetwijfeld duidelijk waar nu nog de makken liggen. Ik zie het als breekijzer om in het komende jaar daadwerkelijk te komen tot konkrete samenwerkingsafspraken en uitvoeringsmandaten om dit echt mogelijk te maken.