Interview Jacques Monasch

Na de campagnes van Kok en Melkert te hebben geleid en het project ‚ Rooie Veren‛ te
hebben opgestart, is Jacques Monasch bezig aan een nieuwe uitdaging in de PvdA.
Monasch wil bij de Europese verkiezingen lijsttrekker worden voor de PvdA. Zijn ambities
liegen er niet om. Monasch wil de PvdA ‚ weer smoel geven‛ in Europa, om Europa te
veranderen. In een uitgebreid interview met de mond, licht hij zijn ideeën toe.

“Europa is gemonopoliseerd door de elite, daar behoor ik niet toe”
Aan drijfveren om lijsttrekker te worden heeft Monasch geen gebrek. Monasch heeft de
afgelopen jaren een aantal dingen mis zien gaan bij de PvdA. ‚De PvdA heeft de afgelopen
jaren te veel ingezet op grootschaligheid, privatisering en het overhevelen van bevoegdheden naar supranationale organen. Deze koers moet veranderd worden. Het leuke van Europa is dat deze drie dingen daar samenkomen.‛ Monasch wil ook een einde maken aan de heerschappij van wat hij noemt het Euroestablishment. ‚ Er zit een breuk tussen de belevingswereld van de elite en de onderklasse.D66 en andere leden van de elite hebben geen oog voor de gevolgen van Europese integratie voor de onderklasse. Europa is gemonopoliseerd door de elite, ik behoor daar niet toe.‛ Volgens Monasch is dat een van zijn sterke punten als lijsttrekker. Een goed voorbeeld hiervan is het referendum over de Europese grondwet. ‚ Thijs Berman zei in een interview voor de Wereldomroep dat het volk niet slim genoeg is om te stemmen over het verdrag van Lissabon, terwijl de PvdA wel een nieuw referendum had toegezegd. Hij is niet voor niets de kandidaat van de afdeling Brussel! Berman krijgt in een verkiezingscampagne natuurlijk de vraag: waarom zouden we u nu wel geloven? Wie is dan de meest geloofwaardige kandidaat voor de kiezer?‛ Monasch ziet zichzelf ook als de beste kandidaat om dit te verwezenlijken. ‚Er zit een duidelijk verschil tussen het zijn van een parlementariër en leider van een delegatie. Voor dat laatste heb je leidinggevende ervaring nodig. Ik heb leidinggevende ervaring. Zowel nationaal als internationaal.‛ Monasch wil de PvdA ‚ meer smoel geven in Europa. We moeten kiezen voor een offensieve lijn.‛

“Eurofiele PvdA’ers trekken zich op sociaal gebied terug achter de dijken”
De slogan van Monasch is ‚ Verander Europa‛. Maar wat wil hij dan veranderen aan Europa? ‚ Het is grappig om te zien dat de eurofiele PvdA’ers zich op het gebied van de sociale zekerheid achter de dijken terug willen trekken. Het kan toch niet zo zijn dat we een interne markt hebben, maar elk land defensief probeert zijn eigen sociale arrangementen overeind te houden? Dit houden we nooit vol. We moeten daarom komen met een offensieve, sociale agenda.Ten tweede moet Europa open en zelfverzekerd in de wereld staan. We moeten als één man voor onze vrijheden staan, als onze cultuur onder druk staat. Een halfslachtige reactie van de EU, zoals die op de Deense cartoonrellen is niet de juiste. Ten derde moeten we van de crisis een deugd maken. De steun en de investeringen van de overheden en de EU moeten innovatief en duurzaam zijn. Ten slotte wil ik in Brussel schoon schip maken. Als je leest wie de ontvangers van Europese subsidies zijn, dan moet je concluderen dat dit politiek cabaret moet zijn, het was echt schuddebuiken. Voorbeelden zijn subsidies voor campings en speeltuinen of subsidies om de luchtkwaliteit in basisscholen te verbeteren. Vanuit Europa! Dit alles klinkt volgens sommigen populistisch, maar het zinvol besteden van opgebracht belastinggeld is echt een wezenlijke opdracht voor ons sociaaldemocraten.‛

“ Ik snap niet waarom boeren per definitie gesubsidieerde ambtenaren moeten zijn”
Desgevraagd geeft Monasch ook aan het landbouwbeleid te willen veranderen. ‚ Ik ben het
met het concept verkiezingsprogramma van Jan Pronk eens dat we moeten ophouden met
productsteun‛. Over de exportsubsidies is hij al helemaal niet te spreken. ‚ Daar is al 20 jaar kritiek op en nog steeds is er niets veranderd. Terwijl de kracht van Europa juist ligt in het slechten van handelsbarrières. Die kracht ligt niet in het planten van EU-vlaggetjes op
plaatsen in Afrika waar wij ontwikkelingsprojectjes doen. Daar geloof ik niet zo in.‛
Dan verzucht hij: ‚ Ik snap ook niet waarom boeren per definitie gesubsidieerde ambtenaren moeten zijn. Gewone bedrijfstakken worden geordend door de markt, waarom zou dat voor boeren niet gelden? En natuurlijk moet er geld blijven gaan naar landschapsbeheer, maar ik zie niet in waarom dat zo krankzinnig veel geld zou moeten zijn.‛

“Ik ben een Eurorealist”
Een gemeenschappelijk buitenlands beleid ziet hij voorlopig niet gebeuren. ‚Tussen droom en daad ligt grote wereld. Je ziet zelfs nu al dat de euforie over Europa als gevolg van de crisis, al aan het zakken is. Ik ben een eurorealist. We moeten in Europa op dit moment uitgaan van best-practices, zoals het leiderschap dat Sarkozy heeft getoond ten tijde van de oorlog in Georgië. Om verder te komen moet sterk leiderschap en een gevoel van urgentie tegelijk naar voren komen.‛ Een Europees leger ziet Monasch niet zitten: ‚ Ik zie niks in de oprichting van eensupranationale staat die beslist over het lot van Nederlandse onderdanen. We zouden al heel ver komen als de lidstaten gecoördineerde missies inzetten. Er kan dan ook een fonds komen voor deze gecoördineerde actie. Dan ligt de rekening niet meer alleen bij landen die hun verantwoordelijkheid nemen, zoals Nederland, maar betaalt iedereen mee. Andere landen kunnen dan niet meer freeriden.‛

“We moeten niet wachten tot Mladic uit het bos is gevist”
Monasch staat open voor de toetreding van nieuwe landen. ‚ Ik ben het niet met Bolkenstein eens dat Turkije om cultuurhistorische redenen niet kan toetreden. Wel moeten we aan het einde van de dag kijken of de EU de toetreding van Turkije kan absorberen. Maar tegen de tijd dat de vraag aan de orde komt, zijn we minstens 10 jaar verder. Dan is Turkije al een economische grootmacht.‛ Monasch is het ook niet eens met de Nederlandse houding ten opzichte van Servië. ‚We moeten niet wachten tot Mladic uit het bos is gevist, alleen maar omdat het Joegoslaviëtribunaal hier gevestigd is. Er is nu een groot Slavisch land dat lid wil worden van de EU. Dat is toch fantastisch! Servië kan een mooi bruggenhoofd worden tussen de EU en de Slavische wereld. Datzelfde geldt overigens voor Kroatië. Ik ben daar onlangs nog geweest. Op wat communistische hoogbouw na, is het gewoon net Slovenië of Oostenrijk‛.
“Hoe groter de onderlinge afhankelijkheid, hoe meer vrede”
Monasch ziet de energieafhankelijkheid van Rusland niet als een probleem. ‚Tijdens mijn
studie internationaal recht heb ik me al veel verdiept in interdependentie. Hoe groter de
onderlinge afhankelijkheid tussen landen, hoe meer vrede. Rusland is zeer afhankelijk van
ons. Ze vertonen nog wat overdreven machogedrag, omdat ze nog steeds geloven dat de
wereld bipolair is. Dat is niet zo, de wereld is multipolair. Als ze er achter komen dat wereldwijd landen Rusland voorbij schieten, komen ze er ook achter dat ze ons nodig hebben. We moeten dus toe naar goede relaties met Rusland, een permanente detente in koudeoorlogstermen.‛ Monasch, die ook een aardig woordje Russisch spreekt, ziet hier ook wel een rol voor zichzelf weggelegd. ‚Dankzij mijn werk ben ik veel in Rusland en Oekraïne geweest.
Ondanks deze positieve visie op Rusland vindt Monasch niet dat Europa stil moet zitten op energiegebied. ‚Er moet keihard worden ingezet op verduurzaming van Europa. En er moet dan niet worden geluisterd naar lobbygroepen als de auto-industrie, ondanks het feit dat daar natuurlijk veel mensen werken‛.

“ In Europa blijft altijd vraag naar goedkope arbeid”
De onlangs uit de Duitse SPD gestapte oud-minister Wolfgang Clement pleitte voor een
afbouw van de verzorgingsstaten omdat dat de concurrentie met opkomende landen als China en India in de weg zou zitten. Monasch: ‚Clement is natuurlijk niet netjes behandeld door de SPD, maar ik ben het niet met hem eens. Je ziet in bijna elk land met een middenklasse een verzorgingsstaat ontstaan, dat zal daar ook gebeuren. De Singaporese filosoof Mahbubani, die zeer kritisch is over Europa, roept daarover juist: wij komen naar jullie toe! Overigens wordt ook al jaren geroepen dat Zweden het met zijn uitgebreide verzorgingsstaat niet volhoudt. Niets is minder waar.‛ Monasch lijkt zich ook niet veel zorgen te maken over de concurrentie met de opkomende landen. Hij somt op: ‚In Europa blijft altijd vraag naar goedkope arbeid. Schoonmakers kan je niet outsourcen naar India. Daarnaast zorgt een stijging van de energieprijzen dat outsourcen minder aantrekkelijk wordt. Europa heeft ook nog een voorsprong op het gebied van kennis. Je ziet tenslotte ook dat 70% van de export van EU-landen binnen de EU plaats vindt‛. Dit betekent overigens niet dat Monasch vindt dat Europa stil moeten blijven zitten: ‚De EU moet zich richten op de grensoverschrijdende samenwerking tussen bedrijven en lidstaten. Ik heb daar een aantal voorbeelden van gezien en het delen van de aanwezige kennis lijdt tot
innovatie. De EU moet zich ook richten op de naleving van het stabiliteitspact. Begrotingsdiscipline is cruciaal. Barosso probeert nu met dat stimuleringspakket de toekomst van zijn voorzitterschap af te kopen. Maar op het moment dat we met begrotingsdiscipline stoppen, laten we een ballast aan de toekomstige generaties na‛. Lidstaten zelf moeten ook hun steentje bijdragen: ‚De verzorgingsstaat kan alleen opgebracht worden als er sprake is van een hoge arbeidsparticipatie. Ik ben dan ook erg blij dat Aboutaleb een leerwerkplicht heeft ingesteld voor jongeren tot 27 jaar. En ouderen moeten wat mij betreft gewoon tot hun 65ste doorwerken. Ook moeten landen marktverstorende subsidies als de hypotheekrenteaftrek afschaffen.‛