Integratie is de nieuwe sociale kwestie

Onze grootste uitdaging op het gebied van solidariteit ligt niet in de sociale zekerheid. Het vraagstuk waar alles sa-men komt, is het integratievraagstuk. Onze geloofwaardigheid hangt af van hoe wij het er hier vanaf brengen. Het is de sleutel terug naar de harten van de mensen. Ik zal er dus ook zelf leiding aan blijven geven.

Het gaat over de vraag of wij een nieuwe samenleving kunnen bouwen dwars over die steeds grotere verscheiden-heid in etniciteiten, culturen en religies heen. Het is de nieuwe sociale kwestie van de komende decennia. En wij zullen de leiding moeten nemen. Omdat we de wijken kennen waar de nieuwe samenleving wordt uitgedokterd. Omdat we wortels hebben in alle grote emancipatiebewegingen van de afgelopen eeuw. En omdat wij goud in handen hebben met Aboutaleb, Albayrak, Marcouch, Karakus en al die anderen!

Er is ook een schaduwzijde aan deze ambitie. De debatten zullen bij ons altijd heftiger zijn, de tegenstellingen gro-ter, het zal ook vaker mis gaan. Of het nu gaat om de Armeense genocide, dubbele nationaliteiten, boerka’s, imams, de vrijheid van meningsuiting, religiekritiek of discriminatie. Omdat dingen gezegd worden die niet kunnen, dingen voor-gesteld worden die niet mogen. Mensen zullen er van schrikken, misschien zullen ze ons verlaten. En ik zeg: dat moet dan maar. Dit vraagstuk hoort bij ons. Dit is een investering in solidariteit, in de kwaliteit van onze samenleving.

Daarbij draait het om de heruitvinding van onze traditie van tolerantie. Nooit meer de tolerantie van wegduiken, la-ten gebeuren en niet willen zien, niet benoemen en langzaam maar zeker verergeren. De actieve tolerantie die ik voorsta betekent dat we discriminatie en achterstand bestrijden, ruimte geven aan religies en verschillen, verdraagzaamheid betrachten, maar tegelijk compromisloos onze verworven vrijheden verdedigen. Dan heb je het over de rechtsstaat – de gelijkheid van man en vrouw, homo en hetero, de scheiding van kerk en staat, de vrijheid van meningsuiting. Maar het gaat om meer.

Wij zijn alleen maar geloofwaardig in het verdedigen van een volwaardige plaats voor de islam in Nederland als we geloofwaardig zijn in het verdedigen van verworven vrijheden. Dat betekent dat we een eerlijk verhaal vertellen over een veranderend Nederland, waar de islam bij zal blijven horen, waarvan het multi-etnische karakter alleen maar toe zal nemen en waarvoor geen weg terug bestaat naar het Nederland van Ooit. Wij bepleiten en verdedigen in dat Nederland een volwaardige positie voor de islam en dat betekent acceptatie van moskeeënbouw, steun voor Nederlandse imamop-leidingen en de aanwezigheid van islamitische geestelijke verzorgers net als katholieke en humanistische, bij de krijgs-macht, in gevangenissen, in zorginstellingen.

Maar op de andere helft van de boodschap moeten we net zo hard zijn. We accepteren niet dat gekwetste gevoelens een rechtvaardiging zijn voor het gebruik van geweld. We willen dat Amsterdam de veilige homo-hoofdstad blijft. We willen dat politieagenten gerespecteerd worden op basis van hun kennis van de wet, en niet van de Koran. We tolereren geen PvdA-politici met een discriminerende of denigrerende houding naar allochtonen, homo’s of vrouwen. Wij accep-teren geen haatzaaien vanuit salafistische moskeeën. We bewegen niet mee met die mannen die hun vrouw zorg ontzeg-gen omdat er alleen een mannelijke arts beschikbaar is.

We zijn trots op Marcouch als hij met imam Fawaz in het openbaar debatteert en laat zien dat je tegelijk een goed moslim en een goed burger van Nederland kunt zijn. In de woorden van Marcouch zelf: ‘liever een baan dan een baard!’
Het debat moet open en scherp kunnen worden gevoerd. Daarom vind ik ook dat de partij altijd en overal ondub-belzinnig op moet komen voor de vrijheid van meningsuiting. Er zullen spotprenten gemaakt worden die kwetsen, er zullen films verschijnen die ertoe leiden dat een vlag wordt verbrand, er zullen uitspraken volgen die leiden tot nieuwe persoonsbeveiliging. Maar als dat de prijs is die nodig is om de verworven grote vrijheid van meningsuiting te behou-den, het zij zo.

Het is geen begaanbare weg, dat we sluipenderwijs zelfcensuur toestaan onder dreiging van geweld en intimidatie. In een land waar we godsdienstvrijheid koesteren en verdedigen, bestaat ook de vrijheid godsdienst te verwerpen, te bekritiseren en zelfs te bespotten. Ook daarin zijn we tolerant. De debatten die daaruit voortvloeien maken ons uiteindelijk sterker. Wees niet bang als het een keer polariseert en kwetst. Dat hoort bij weerbare mensen in een volwassen democratie.
We moeten elkaar ook vertrouwen in waarom we het debat voeren, dan kun je het van elkaar hebben als het af en toe pijn doet.

Wouter Bos is leider van de PvdA. Dit is een sterk bekorte versie van de speech waarmee hij zaterdag het PvdA-congres afsloot. Zie voor de volledige tekst www.wouterbos.nl

Lees ook de berichtgeving in het Parool naar aanleiding van het PvdA congres.