Burgers onder de Burgers

Inmiddels heb ik het verkiezingsresultaat van 22 november een beetje verwerkt. Het was wel even slikken: 9 zetels verlies. En dat terwijl de PvdA in de peiling van een half jaar geleden nog op meer dan zestig zetels stond. De PvdA heeft zich in die periode behoorlijk in de verdediging laten drukken. Met onze voornemens om de rijken mee te laten betalen aan het oplossen van de problemen waar de samenleving voor staat (de allerrijkste ouderen betalen mee aan de AOW, de allerrijksten profiteren minder van de hypotheek aftrek) hebben wij met name het CDA de gelegenheid gegeven om door te chargeren en ons aan te vallen (de PvdA wil uw AOW afpakken en u bent ook nog eens uw hypotheekrenteaftrek kwijt). De beroerde resultaten van de drie achtereenvolgende kabinetten-Balkenende in 4 jaar hoefden daardoor nauwelijks te worden verdedigd. Het CDA kon volop de PvdA aanvallen. Het gebrek aan regie van de regeringsleider en het pro-cyclische beleid van de kabinetten-Balkenende waardoor de recessie in Nederland ernstiger gevolgen heeft gehad dan elders; het contrast tussen de passen op de plaats aan de onderkant van het loongebouw en de excessieve groei van de inkomens aan de bovenkant, de vermarkting van de samenleving, bleven nagenoeg onbesproken. Dat het nu eindelijk economisch beter gaat met Nederland heeft weinig te maken met successen van de laatste kabinetten als wel met de economische vooruitgang zoals deze elders in de wereld al veel eerder heeft ingezet. Nederland moest in deze positieve ontwikkeling wel mee gaan. Wij leven immers niet op een economisch eiland.

Wie een compliment verdienen zijn de campagnestrategen van het CDA. Met stijgende bewondering heb ik toegekeken hoe zij na alle debacles bij het CDA het beeld tot stand hebben weten te brengen van een partij in wiens handen de toekomst van Nederland met vertrouwen gegeven kon worden.

De verkiezingen hebben naast de dramatische verlies ook lichtpuntjes opgeleverd. Om te beginnen natuurlijk de inzet waarmee de partij in Zuidoost de campagne heeft gevoerd. Onder de bezielende leiding van Mayke Arnhem wordt in Zuidoost een permanente campagne gevoerd. In Zuidoost zijn meer dan 15.000 stemmen uitgebracht op de PvdA. In maart waren dat er nog 12.000. En dat terwijl de partij in Zuidoost de ene aanval na de andere krijgt te verwerken. De verbeteringen die als gevolg van het door de PvdA in verschillende coalities gevoerde beleid zijn behaald worden in ieder geval duurzaam door de kiezers gewaardeerd.

Voor de mensen in Zuidoost is het ook belangrijk dat een kabinet-Balkenende-4 – in ieder geval met een signatuur als in de afgelopen vier jaar – niet mogelijk is. Er zal een kabinet gevormd moeten worden dat een duidelijk socialer gezicht zal hebben dan de voorgaande drie kabinetten. Die nachtmerrie komt definitief ten einde. De stadsdeelraad van Amsterdam Zuidoost heeft zich in de afgelopen periode in grote meerderheid uitgesproken tegen het landelijk gevoerde beleid omdat dit voor hier contraproductief was. Van een kabinet met een sociaal gezicht verwachten wij veel meer steun bij het oplossen van onze problemen en het benutten van onze kansen. Denk maar aan de bestrijding van de armoede. Denk maar aan de verdieping en overkluizing van de A9 waardoor belangrijke ruimtelijke verbeteringen tot stand gebracht kunnen worden.

Voor de hand ligt dat op basis van het verkiezingsresultaat een kabinet gevormd wordt om – zoals dat wordt genoemd – solide de koers te verleggen naar een meer sociaal beleid. In een dergelijk kabinet zal het CDA samen moeten werken met PvdA en SP (immers de grootste winnaar). Een dergelijk kabinet kan rekenen op 99 zetels en zal daarmee goed in staat zijn de nodige koerswijzigingen door te zetten. Nederland heeft behoefte aan een kabinet dat een langere levensduur heeft dan een jaar. Ook daar heb je een solide draagvlak in de Kamer voor nodig.

De vraag is of een dergelijk kabinet wel is te vormen onder leiding van de lijsttrekker van de partij die met 3 zetels verlies de grootste is gebleven. Balkenende heeft nadrukkelijk signatuur gegeven aan de drie voorgaande – marktgerichte – kabinetten. Een sociaal kabinet onder zijn leiding is niet mogelijk. Een draaikont zal Balkenende niet willen zijn. Het CDA zal als pluriforme partij moeten putten uit haar sociale vleugel om een geloofwaardige minister president te kunnen leveren voor een sociaal kabinet.

Met mensen als Leers (burgemeester van Maastricht), Paas (oud-wethouder van Groningen, nu CNV-voorzitter), Terpstra (oud-voorzitter van het CNV) en eventueel Deetman (burgemeester van Den Haag) moet dat kunnen lukken.

Lourens Burgers,
Fractievoorzitter PvdA