Privaat Schiphol is gevaarlijke concurrent stad

Zalm vangt bot met aanbod Schiphol

Onlangs bood minister Gerrit Zalm Amsterdam aan als eerste aandelen Schiphol te mogen verkopen. PvdA kamerlid Adri Duivesteijn en PvdA-gemeenteraadsleden Herman Marres en Thijs Reuten waren niet onder de indruk van het aanbod dat Zalm via de pers deed en schreven op 13 maart 2006 een artikel in Het Parool.

Privaat Schiphol is gevaarlijke concurrent stad
Minister Gerrit Zalm heeft Amsterdam aangeboden dat het als eerste zijn andelen Schiphol mag verkopen. Er is echter geen enkele reden voor de stad blij te zijn met dit voorstel. Niet alleen is niet alles voor geld te koop, er schuilt ook nog een flinke adder onder het gras.

door Herman marres, Thijs Reuten en Adri Duivesteijn

Minister Zalm van Financiën heeft er een principekwestie van gemaakt de luchthaven Schiphol zo snel mogelijk te privatiseren. Dit is een ’geloofskwestie’ van de VVD, waar de coalitiepartners CDA en D66 schoorvoetend en om de lieve vrede te bewaren mee instemmen en de linkse oppositie – vanwege het ontbreken van goede argumenten – tegen is. Zalm heeft nog twee hobbels te nemen: de Eerste Kamer lijkt in meerderheid niet enthousiast over zijn voorstel en medeaandeelhouder Amsterdam is tegen de verkoop en kan een veto uitspreken. Na aanvankelijk dreigementen te hebben geuit, probeert Zalm Amsterdam nu te paaien. Tevergeefs.

In juni vorig jaar, tijdens de behandeling van de wijziging van Wet Luchtvaart om de privatisering van Schiphol mogelijk te maken, werd Zalm de vraag gesteld of Amsterdam van zijn vetorecht gebruik zal maken. Hierop antwoordde hij dat hij dit niet verwachtte, maar als dit wel zo zou zijn, dan had hij, in zijn eigen woorden, ’natuurlijk wel wat appeltjes te schillen met de gemeente Amsterdam’. “Dan kan het kabinet ook wel eens bepaalde dingen gaan frustreren. Wij kunnen natuurlijk niet Amsterdam korten op het budget voor de politie of het Gemeentefonds, maar er zijn wel eens van die dingen waarvan je denkt: doen wij dat voor onszelf of doen wij dat om een gemeente te helpen? Dat zijn de gewone bestuurlijke verhoudingen.”

Na een gesprek met wethouder Aboutaleb, waarin deze Zalm verzocht om financiële ruimte om in de stad te investeren, tapt Zalm uit een ander vaatje. In een poging de stad te vangen met stroop in plaats van azijn doet hij Amsterdam nu, via de pers, het voorstel als eerste zijn aandelen Schiphol te vervreemden en de opbrengst te gebruiken om in de stad te investeren.

Zalm was eerder met de stad overeengekomen dat hij na de behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer een voorstel aan b. en w. van Amsterdam zou doen om de onderhandelingen te openen. Nu blijkt hij zelfs hier niet op te kunnen wachten. Hij grijpt elke strohalm om Amsterdam te paaien. Er is echter geen enkele reden voor Amsterdam om blij te zijn met Zalms voorstel. Niet alleen is niet alles voor geld te koop, het is bovendien een sigaar uit eigen doos. Nog afgezien van het feit dat het zeer waarschijnlijk is dat de dividenden van Schiphol op termijn veel meer opleveren dan het eenmalige voordeel van de aandelenverkoop, heeft Amsterdam zeer zwaarwegende redenen om zich tegen de aandelenverkoop te verzetten.

Met de privatisering van Schiphol worden namelijk niet alleen de rechten van een nabijgelegen luchthaven verkocht, maar ook de rechten om duizenden hectaren grond, ongeveer de oppervlakte van het grondgebied van Leiden, in ontwikkeling te brengen. Een recent onderzoek van de PvdA Tweede Kamerfractie wijst uit dat dit, bij een conservatieve inschatting, een ontwikkelingswaarde heeft van 2,5 à 3 miljard euro.

Een privaat bedrijf – en dat is Schiphol al op het moment dat één overheidsaandeel wordt verkocht – met de beschikking over zo’n groot areaal is in staat de ruimtelijke ontwikkeling van de stad Amsterdam, denk aan de Zuidas, diepgaand te beïnvloeden zonder dat de publieke partijen, vertegenwoordigers van de samenleving, daar nog greep op hebben. Een privaat Schiphol is een concurrent van de omliggende steden en met name van Amsterdam. Een concurrent die in staat moet worden geacht Amsterdam economisch leeg te zuigen.

Nog afgezien van het onzekere lot van Zalms privatiseringsplannen in de Eerste Kamer is de toekomst van Schiphol op dit moment volop onderwerp van discussie. In plaats dat Zalm zijn liberale dogma’s even in de kast zet en deze discussie op een ordentelijke wijze voert, stuurt hij eropaan dat de privatisering kost wat kost wordt doorgezet. De PvdA werkt hier echter niet aan mee.

Herman Marres en Thijs Reuten zijn PvdA-raadsleden, Adri Duivesteijn is Tweede Kamerlid voor de PvdA

(c) Het Parool 2005 alle rechten voorbehouden