Verhoog de arbeidskorting, behoud de OZB

Verhoog de arbeidskorting, behoud de OZB

Door Tjalling Halbertsma en Michiel Mulder

Met het aantreden van het tweede kabinet van Balkenende wordt ook het oude plan van stal gehaald om de onroerend zaakbelasting (OZB) af te schaffen. Afschaffing van de OZB beschadigt echter de autonomie de gemeenten en komt de economie niet ten goede. Er kleven nog andere grote bezwaren aan afschaffing, zoals de herverdeling van middelen van arm naar rijk.

Nu de PvdA buitenspel is gezet bij het vormen van een nieuw kabinet komen de stokpaardjes van de VVD weer in het regeerakkoord. Het gebruikersdeel van de OZB wordt afgeschaft, het eigenaarsdeel blijft behouden. Argumenten die genoemd worden voor afschaffing van de OZB: het aanpakken van de armoedeval, het bevorderen van het eigen woningbezit en het goedkoper innen van belasting. Afschaffing van de OZB is echter geen adequaat middel om deze doelen te bereiken en heeft belangrijke negatieve kanten.

Allereerst de gepretendeerde zegeningen. Als een uitkeringsgerechtigde gaat werken kan het zijn dat hij er in inkomen op áchteruit gaat: de armoedeval. Dit is niet alleen vervelend voor de persoon zelf, maar ook slecht voor economie.

De meeste uitkeringsgerechtigden zijn vrijgesteld van het betalen van OZB. Als een uitkeringsgerechtigde een baan vindt moet hij de OZB wel betalen: de vrijstelling vervalt. Op deze manier vormt de kwijtschelding OZB een onderdeel van de armoedeval. Echter, dit blijkt slechts een zeer gering onderdeel te zijn van de armoedeval. In Amsterdam gaat het slechts om een bedrag van 80 euro per jaar als de hele OZB wordt afgeschaft.

Een effectievere manier om de armoedeval aan te pakken is een verhoging van de arbeidskorting. Dit is een korting op het te betalen bedrag aan belasting voor eenieder die werkt. De PvdA heeft in de campagne in 2002 reeds voorgesteld deze korting enkel toe te kennen aan mensen voor wie inkomen het belangrijkste argument is om te gaan werken, te weten mensen met een inkomen tot 30.000 euro. Wordt het inkomen hoger dan dit bedrag dan wordt de arbeidskorting langzaam afgebouwd.

Afschaffen van het gebruikersdeel van de OZB kost ruim 1 miljard euro. Dit verkleint de armoedeval zoals gezegd met slechts enkele tientallen euro´s. Als hetzelfde bedrag aan een verhoging van de arbeidskorting in de PvdA-variant wordt besteed vermindert de armoedeval met meer dan 400 euro!

Dan het punt van het bevorderen van eigen woningbezit. Door het afschaffen van de OZB komt dit ideaal niet dichterbij. Immers, de vragers op de woningmarkt zullen meer te besteden hebben en een hogere prijs is het gevolg. De mensen die nu al een huis hebben profiteren hiervan. Voor de nieuwkomers op de woningmarkt verandert er niets.

Het derde voordeel dat de VVD ziet, goedkoper innen van belastingen, is eveneens een misverstand. Voor het bepalen van de te bepalen OZB moet de overheid de waarde van de woningen weten. Maar deze waarde moet ook bekend zijn voor het bepalen van het eigenwoningforfait en de waterschapsbelasting. Deze inningskosten worden dus sowieso gemaakt, of er nu een OZB is of niet. Bovendien, als het eigenaarsdeel van de OZB gehandhaafd blijft, is er sowieso geen besparing mogelijk.

Naast het feit dat de argumenten vóór afschaffing van de OZB niet kloppen zijn er nog een aantal grote nadelen verbonden aan deze beleidsmaatregel.

Allereerst beperkt het de gemeentelijke autonomie, het stokpaardje van Thorbecke. Vergeleken met andere Europese landen hebben lagere overheden in Nederland al heel weinig mogelijkheden om zelf belasting te heffen. In België, Denemarken, Duitsland en Zweden wordt 30 procent van de belastingen door lagere overheden wordt geheven, in Nederland slechts 3 procent. Het kwakkelende bestaan van de provinciale overheid, die geen enkele belasting heft, bewijst dat een eigen belasting nodig is voor het behoud van de democratisch gelegitimeerde autonomie van de gemeenten.

Een tweede reden de OZB niet af te schaffen is dat de grondslag (onroerende zaken) ongevoelig is voor internationale belastingconcurrentie. Belasting op arbeid is hiervoor wél gevoelig, hetgeen ertoe leidt dat landen deze zo laag mogelijk vaststellen. De collectieve sector komt dan onder druk.

Een derde bezwaar betreft de compensatie van gemeenten voor het verdwijnen van inkomsten uit de OZB. Het is de bedoeling hiertoe het bedrag dat de rijksoverheid jaarlijks overmaakt aan gemeenten te verhogen. Armere gemeenten gaan er op grond van de huidige verdeling van deze gelden meer op achteruit door de OZB-afschaffing. De mogelijkheden de overige gemeentelijke belastingen te verhogen zijn beperkt. Verhoging van de OZB voor niet-woningen (bedrijfspanden), die behouden blijft in het regeringsvoorstel, is een optie, maar slecht voor de economie, dus slecht voor de werkgelegenheid. Overigens heeft Zalm gezegd geen medelijden te hebben met de gemeenten die erop achteruit gaan.

Het vierde bezwaar tegen afschaffing van de OZB is het feit dat mensen met een minder duur huis het minste OZB betalen. Zij betalen echter wel in gelijke mate mee met de compensatie aan gemeenten. In concrete cijfers: meer dan de helft van de OZB-woningen wordt opgebracht door de huishoudens met een bovenmodaal inkomen. Dit is slechts dertig procent van de bevolking. De allerarmsten zijn het allerslechtst af, omdat zij geen OZB betalen vanwege de eerder besproken gemeentelijke kwijtschelding.

Het is duidelijk dat het afschaffen van de OZB een maatregel is die ten kostte gaat van mensen met weinig geld en bovendien in economisch opzicht onhandig is en momenteel onverantwoord. Er zijn veel effectievere manieren om de beoogde doelen te bereiken.

Ook de VVD zou het met ons eens moeten zijn. Het liberale bolwerk Wassenaar bewijst dit. Aldaar heeft de VVD de absolute meerderheid in de raad en alle partijen spraken zich onlangs in een motie uit voor behoud van de OZB. Dus: handhaaf de bewegingsvrijheid van de gemeenten middels de OZB. En pak de armoedeval aan via de arbeidskorting. Tjalling Halbertsma is fractievoorzitter van de PvdA-gemeenteraadsfractie te Amsterdam

Michiel Mulder is financieel medewerker van de PvdA-gemeenteraadsfractie te Amsterdam

Hieronder volgt de motie ingediend in de Tweede Kamer door Wouter Bos en mede ondertekend door Jan Marijnissen en Femke Halsema.

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

overwegende, dat algemeen wordt gewenst dat meer mensen aan het werk worden geholpen;

overwegende, dat de loonkosten voor lager betaalde banen niet moeten worden verhoogd door de bestaande premievrijstelling voor MKB-bedrijven te schrappen;

overwegende, dat het lonend moet zijn om aan het werk te gaan;

overwegende, dat verlaging van de OZB (1.2 € mld) niet leidt tot banengroei omdat het wordt gefinancierd uit lastenverzwaring elders, en daarenboven leidt tot het opdrijven van de huizenprijzen;

spreekt uit dat de verlaging van de OZB beter kan worden omgezet in fiscale loonkostenvoordelen voor laagbetaalde banen in het MKB en in de collectieve sector, in verhoging van de arbeidskorting en in bevordering van kinderopvang,

en gaat over tot de orde van de dag.