Verslag bijeenkomst: Ingrijpen in Syrië?

Begin februari werd onder leiding van partijgenoot Nisan Sarican, op initiatief van de PvdA Zuid, in samenwerking met Humanity in Action, een goed bezochte debatavond gehouden onder de titel: Ingrijpen in Syrië?

De inleiders waren Uğur Űmit Űngör, onderzoeker bij de Universiteit van Utrecht en Michiel Servaes, PvdA woordvoerder Buitenlandse Zaken in de Tweede Kamerfractie. Een informatieve avond op hoog niveau met een gemotiveerde zaal. Veel sombere geluiden en een sprankje hoop.

Dit verslag van een debatbijeenkomst georganiseerd door PvdA Amsterdam Zuid is geschreven Hans Wamsteeker.

Ingrijpen

In maart 2011 bereikte de Arabische Lente Syrië. Nu, na vijf jaar, zijn er honderdduizenden doden en miljoenen vluchtelingen door het conflict in Syrië.

Op 10 februari besloot de meerderheid van de Tweede Kamer met F-16’s en militaire trainers mee te helpen om de slagkracht van ISIS te breken. Dit gebeurt samen met andere landen onder leiding van de Verenigde Staten. Bij het bombarderen gaat het vooral om aanvoerlijnen van ISIS vanuit Raqqah en om strategische locaties zoals commandocentra, olieraffinaderijen en depots.

Het ingrijpen is dus een feit.

Wandaden

Uğur Űngör geeft aan dat het aantal burgerslachtoffers door de bombardementen van Assad zeven keer zo groot is als het aantal dat omkomt door het geweld van ISIS. ISIS weet met de onthoofdingen de beeldvorming te overheersen maar Asad doet zijn wandaden in het geniep.

Het taalgebruik van Asad is tekenend. Hij heeft het over zijn burgers als ‘misdadigers’, ‘vijanden van het volk die moeten worden vermorzeld’, ‘ongedierte dat moet worden vernietigd’. Hij dehumaniseert zijn tegenstanders.

Dit is de taal van het hoofd van deze staat. De staat Syrië met een regime met tien veiligheidsdiensten. Er lopen shabiha’s rond, meedogenloze milities die bestaan uit kansarme jonge mannen die wapens krijgen van Asad en zeer ernstige misdaden plegen. Zij werken in de buurten en hanteren allerlei vormen van geweld.

Het geweld in Syrie bestaat uit: geweld zonder onderscheid zoals snipers en vatenbommen, specifiek geweld zoals geweld tegen dorpen en juristen, martelingen, waarvan de meer dan 250.000 mensen in de gevangenissen het slachtoffer worden en tenslotte de verdwijningen. Deze laatste vorm van geweld is er op gericht angst te zaaien.

Bronnen voor beelden van de oorlog zijn LiveLeak (www.liveleak.com), onder de tab Syria, met vele tienduizenden nieuwsitems en YouTube .

Documenten in veiligheid

Er zijn in bevrijde gebieden hele archieven gevonden met documenten van de politie en geheime diensten waaronder stukken met de handtekening van Asad. Een archief met 55.000 foto’s waaronder opnamen van de martelkelders zijn, met de documenten, buiten Syrië in veiligheid gebracht. Belangrijk voor een toekomstig proces tegen de oorlogsmisdadigers. Het martelen blijkt niet te gebeuren om informatie los te krijgen maar puur om te traumatiseren. Dit geweld heeft een ‘industrieel’ karakter.

Denkend aan een oplossing zien we dat Syrië gefragmentariseerd is en dat niemand naar ‘Damascus’ luistert. Hoe kan daar weer rechtvaardigheid en vrede in beeld komen?

‘Stapje voor stapje’

Michiel Servaes wijst er op dat in 2003 het ingrijpen in Irak tot chaos heeft geleid en dat we hetzelfde zagen in Libië. Hoe nu in Syrië?

Hij maakt duidelijk dat, mede door de inbreng van de PvdA, gekozen is voor vier elementen in de aanpak. Militair, niet door mee te doen in de strijd in Syrië maar door de aanvoerlijnen waarmee ISIS oorlogsmaterieel en voorraden naar de strijd in Irak aanvoert, af te knijpen. Ten tweede door het politiek proces maximaal te ondersteunen, via de Verenigde Naties, door te zorgen dat er vrouwen aan de onderhandelingstafel in Genève zitten. De oplossing van het probleem in Syrië zal een politieke oplossing zijn. Ten derde door humanitaire steun te bieden aan de mensen in Syrië met aanvoer van voedsel en medicijnen. Dat kan door steun aan het Rode Kruis maar ook met voedsel droppings. Tenslotte door in gebieden waar ISIS is verjaagd door wederopbouw het leven weer enigszins op gang te krijgen. Denk aan basale medische zorg,  een schooltje, enige infrastructuur. Erg belangrijk omdat als mensen doorkrijgen dat in bevrijde gebieden het leven beter wordt de voedingsbodem onder ISIS weggenomen kan worden. Dit programma zal door ons worden verzevenvoudigd. Op dit vlak wordt Nederland een van de pioniers.

Met het samenhangend geheel van deze vier speerpunten moeten we, overigens zonder enige garantie, stapje voor stapje vooruitgang zien te maken.

Hoopvol

In de interactie met de zaal brengt Űngör het belangrijke gegeven naar voren dat uit representatieve enquêtes, die in Syrië zijn gehouden, duidelijk is geworden dat Syriërs niet willen dat, na Asad, het land wordt opgedeeld. Ondanks de sterk regionale verschillen kennen de Syriërs een sterke nationale identiteit.

Servaes ziet dat in de gebieden waar dat mogelijk is, lokale ngo’s, met hulp van buiten, een zeker lokaal bestuur vestigen dat weer voorzieningen kan opbouwen.