Dennis Boutkan blogt: wat kan Amsterdam leren van Oslo?

Vorige week maakte ik een privé trip naar Scandinavië, mijn geliefde deel van Europa, om vrienden in Oslo te bezoeken. Natuurlijk was dit ook de kans om een officieus werkbezoek van een dag te arrangeren aan onze sociaal-democratische vrienden van de ArbeiderPartiet. Met 20 van de 59 raadszetels in het iconische rådhus van Oslo maken ze comfortabel deel uit van een linkse-progressieve coalitie.

Tijdens dit werkbezoek gidste mijn collega Raadslid in Oslo Andreas Halse mij op een e-bike door de stad. Ik was vooral benieuwd naar hoe ze in Oslo omgaan met verschillende mobiliteits- en daarmee samenhangende milieuvraagstukken. Het was een erg leerzame dag, waarop ik verschillende lessen voor Amsterdam rijker ben geworden.

Fietsbeleid
Om met het fietsbeleid te beginnen: hierin is Nederland echt een gidsland. Op de fiets-infrastructuur zoals we die in Amsterdam hebben, zijn ze in Oslo jaloers. In Oslo zijn ze wel al enkele jaren bezig om de stad aantrekkelijk te maken voor forensen die de overstap maken van auto/OV naar de fiets. In een stad met indrukwekkende hoeveelheden sneeuw, waarbij fietsen vooral gezien wordt als iets voor kinderen of sportivo’s, is dit geen gemakkelijke opgave. Maar ze komen er wel. Het aantal kilomers fietspad neemt in rap tempo toe. En dat moet ook, want Oslo heeft een ambitieuze opgave om de stad snel autoluw te maken met een -bijna- autovrij centrum.

Een mooie illustratie van hoe Oslo fietsen aantrekkelijker maakt

Klimaatakkoord
Het land Noorwegen en de stad Oslo maken werk van het klimaatakkoord van Parijs en aangezien men met 98% hydro-energie en een bescheiden industrie op die terreinen geen grote stappen kan maken, wordt volop ingezet op zero-emissie transport, zero-emissie haven(s) en wordt er samen met Amerikaanse vliegtuigbouwers onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van elektrisch vliegen voor op de korte afstand. Maatregelen die van links tot rechts gesteund worden ten behoeve van een beter milieu.

Elektrische auto’s
Wat opvalt als je door de stad Oslo loopt, is het grote aantal elektrische auto’s. De Tesla’s, BMW I3’s en Nissan Leaf’s rijden af en aan. Mijn Noorse vrienden hebben ook recentelijk allebei hun verbrandingsauto’s ingeruild voor elektrische exemplaren. Met verschillende ‘bonussen’ worden bewoners hiertoe gemotiveerd. Bij aankoop is er geen belasting op de EV, wat in Noorwegen met zijn hoge belastingen al snel een substantieel deel van het aankoopbedrag scheelt. Een perfect voorbeeld van een succesvolle, sturende overheid.


Elektrische auto’s zijn door overheidsbeleid populair in Oslo. Auto’s wassen niet ;-)

Parkeren en rekeningrijden
Oslo wil autoluw worden met een nagenoeg auto-vrij centrum. Parkeren is in Oslo daarom enorm duur. Het werkt bovendien met een progressief tarief. Voor -maximaal- twee uur parkeren betaal je bijna € 15,00. Voor elektrische auto’s is het gratis. Dit is overigens een methodiek waarover ik niet heel enthousiast ben om in Amsterdam door te voeren. Het parkeerbeleid draagt dan wel bij aan schonere lucht, maar veel minder aan meer ruimte voor fietsers en voetgangers. En bovendien: als je een elektrische auto kan veroorloven, waarom zou je dan niet kunnen betalen voor gebruik van onze openbare ruimte?

In Oslo wordt er ook tol geheven als je de stad binnen rijdt. Afhankelijk van het tijdstip en het type auto, betaal je tussen de € 5 en € 6,50 per entree. In Den Haag is het onder rechtse partijen bijna een scheldwoord, maar in Oslo wordt deze vorm van ‘rekeningrijden’ gewoon uitgevoerd. En dat is slim. Nederlandse experts en belangenclubs zijn allemaal al overtuigd van noodzaak en nut van rekeningrijden, maar in Nederland durft men hier niet in voorop te lopen. Dat is een gemiste kans, en tegelijkertijd een beetje laf. Door het invoeren van rekeningrijden kun je heel goed sturen op mobiliteit en bovendien is het een zeer aantrekkelijk investeringsmodel voor beter OV binnen én tussen steden.

Het OV profiteert
De Noren investeren de inkomsten uit het rekeningrijden terug in de stad. Oslo heeft hiermee bijvoorbeeld flinke stappen in het OV kunnen zetten. De frequentie is verhoogd, de prijzen zijn naar beneden gegaan en afgezet tegen het aantal inwoners heeft Oslo een van de grootste OV netwerken in Europa. Wie kijkt naar het metronetwerk van vijf lijnen kan daar alleen maar jaloers van worden. Op dit moment wordt er nog een extra metrolijn aangelegd en ligt een nieuwe uitbreiding op de politieke tekentafel.

Het OV-netwerk van Oslo

Verplaatsen met de auto onmogelijk? Nee!
In Oslo is het op dit moment bijna onmogelijk om het centrum bovengronds te doorkruisen met de auto. Ze hebben echter naast het OV nog een ander alternatief en dat is een uitgebreid netwerk van tunnels waarmee men met de auto van west naar oost -en een beetje naar noord- kan rijden. Hierin loopt Oslo echt ver voor op Amsterdam. Oké, de bodem is daar een stuk steviger dan hier, dus het aanleggen van tunnels is relatief makkelijk. En de Noren hebben een vet ‘staatspensioenfonds’ dat gevuld wordt met Kronen uit de olie- en gasvelden.

De haven, cruise-industrie en touringcars
Oslo ontvangt net als Amsterdam door heel het jaar heen cruiseschepen en heeft daarnaast een flink aantal ferry’s die andere havens in Scandinavië aandoen. Het Noorse rijk wil in 2030 de uitstoot voor scheepvaart op het niveau hebben van 1990. Daar bovenop heeft Oslo nog een steviger ambitie neergezet: in 2030 moet de emissie gehalveerd zijn. Om dit te bereiken wordt er geïnvesteerd in walstroom, ligt er een tien-puntenplan voor elektrische ferry’s in het Oslofjord en op de langere termijn is uitstoot verboden bij het afmeren en het uit- en in varen van de haven.

“Maar dan meren de vervuilende ferry’s toch in een andere stad aan?” Niks daarvan! Alle Noorse havens hebben een gezamenlijk convenant gesloten. Richting de cruise-industrie ligt er daarmee een landsbreed pakket met aansprekende bonus- en malus maatregelen. Dat moeten we in Nederland ook hebben!

Vanaf 2022 wil men bovendien alle toeristische bussen die cruise-gerelateerd zijn vervangen hebben door zero-emissie bussen. Dat zijn nog eens goede doelstellingen! Op die manier wordt er gewerkt aan duurzaam toerisme en wordt de industrie gestimuleerd om actief te investeren in plaats van af te wachten. Eén van de experts die ik sprak was daarover ook heel duidelijk: “als wij geen strenge voorwaarden stellen, gaat het niet snel genoeg en blijft alles hetzelfde.”

Eén van de prachtige, schone wateren in Oslo

Terug naar de politiek
In Amsterdam ben ik in 2016 gekomen met het voorstel voor dagbelasting voor cruisepassagiers (ingevoerd per 1 januari) en recentelijk heb ik het college tekst en uitleg gevraagd over de vervuiling van cruiseschepen die Amsterdam aandoen. De internationale cruise-industrie mag wat mij betreft extra aangejaagd worden, het liefst ook in Europees verband. Daarom ben ik ook blij dat deze ambitie uitgebreid aan bod komt in het programma van de PvdA voor de Europese verkiezingen op 23 mei 2019. Stemmen dus!

Kortom, het was een leerzaam en inspirerend werkbezoek en laat mij vooral zien dat werken aan een mooiere stad met beter OV, minder vervuilende mobiliteit en heldere klimaatdoelstellingen helemaal geen utopie is, maar gewoon gerealiseerd kan worden met goede, scherpe ideeën én keuzes.

En voor iedereen die denkt dat er geen draagvlak is voor deze maatregelen onder de 660.000 inwoners: dit najaar zijn er lokale verkiezingen en vooralsnog staat de huidige coalitie op winst in de peilingen. We gaan het zien!

Heb je een vraag of reactie op mijn ervaringen in Oslo en wil je met mij daarover in gesprek? Stuur dan een mailtje naar [email protected]