Sociaaldemocraten: relevanter dan ooit in Europa!

Een gesprek met Paul Tang en Thijs Reuten

De PvdA-lijst voor de verkiezing van een nieuw Europees Parlement telt vijf Amsterdamse partijgenoten: Paul Tang (op plaats 3, lid van het EP sinds 2014), Thijs Reuten (plaats 8, tot midden 2018 stadsdeelwethouder in Oost), Fardau Porcee (11), Arina Angerman (15), en Hedy d’Ancona als lijstduwer op plaats 23.

Met de EU-verkiezingen van 23 mei in zicht spraken Henk van Leeuwen en Jan Sluiter met de hoogstgeplaatste Amsterdamse kandidaten, Paul Tang en Thijs Reuten voor het ledenblad van de PvdA Amsterdam Oost: De Roost.

Wat kan de EU betekenen voor Amsterdam?

Paul: “Heel veel! Amsterdam is de stad van diversiteit, maar kent net als andere grote Europese steden een stapeling van problemen. Een deel van die problemen wordt veroorzaakt door mondiale spelers, die zich onttrekken aan plaatselijke regels en vaak nauwelijks belasting betalen. Denk aan Airbnb, aan de taxi’s van Uber, met chauffeurs die onder het minimumloon verdienen, maar ook aan het grote geld dat snel rendement zoekt op de woningmarkt, die voor gewone mensen op slot gaat. De EU kan – en moet! – daar tegenmacht aan bieden, door regulering en door het afdwingen van transparantie. Europese informatie-uitwisseling helpt ook bij de bestrijding van internationaal optredende criminaliteit. Met hulp van de EU kunnen steden veel van elkaar leren. Denk aan Barcelona (druk van het toerisme), denk aan Berlijn (stijgende huizenprijzen).”

Thijs: “Europa zou betaalbare en duurzame woningen voor lagere en middeninkomens kunnen stimuleren en steden met ambitie daarin steunen. De EU krijgt een beetje ten onrechte de schuld van Den Haag. Ja, er zijn regels, maar daarbinnen zijn het de lidstaten zélf die – bijvoorbeeld – inkomensgrenzen stellen voor de sociale sector. De Europese Commissie heeft op vragen van Agnes Jongerius geantwoord dat lidstaten daarbij over een ruime beoordelingsmarge beschikken. Kijkend naar de inkomensverdeling in Amsterdam is een duidelijk voorstel nodig om de inkomensgrens voor toegang tot de sociale huursector te verhogen. En kijkend naar de middenhuur zou er ook zeker een andere afbakening van het meer betaalbare deel van de vrije sector moeten komen. De EU verbiedt dat niet, maar je moet met een goed verhaal komen!”

Gaat het eigenlijk wel goed met de EU?

Paul: “Europa is zeker ook een succesverhaal! Nergens anders ter wereld is er een met de EU vergelijkbare grensoverschrijdende democratie. En dat hebben wij, de lidstaten, de Europeanen, zélf georganiseerd. De EU staat voor vrijheid (democratie, vrijheid van meningsuiting), voor gelijkheid (bestrijden van discriminatie, handhaven van de rechtsstaat) en voor broederschap (de solidariteit van de verzorgingsstaat).”

Thijs: “Maar het gaat niet allemaal vanzelf! Eind vorige eeuw leek de EU een vanzelfsprekendheid te zijn geworden, die geen uitleg of verdediging nodig had. Dat leverde een lelijke verrassing op bij het referendum, in 2004, over de Europese grondwet. Politiek en bestuur hadden verzuimd het Europese ideaal met overtuiging over het voetlicht te brengen. Er volgde een periode van kritiek en scepsis. Die terughoudendheid moeten we van ons afschudden! Europa is belangrijker dan ooit!”

Paul: herinnert zich goed zijn eigen positieve emotie: “Toen ik in 2014 begon bij het Europees parlement voelde ik dat ik instapte in een unieke formule, waar we samen het beste van zouden maken. Geweldig om daar deel van uit te maken, geweldig wat je allemaal tegenkomt, ziet en hoort”. Ofwel: bijna een soort ‘optimistisch Amsterdam-gevoel’! Maar ook nog een andere emotie, deze: dit Europa, en de vooruitgang van dit Europa, moet bevochten worden, steeds opnieuw. Sociaal-democraten kennen dat, het verhaal van strijd. Zonder strijd geen 8-uren werkdag, geen minimumloon, geen ban op kinderarbeid.”

Wat hebben sociaaldemocraten in Europa te bieden?

Paul: “We zijn beslist nodig. Onze inzet gaat al generaties terug, en blijft onveranderd actueel: spreiding van kennis, macht en inkomen. Spreiding van macht wil zeggen zichtbaar strijden voor openheid en democratie. Tot over de grenzen van Europa (Poetin, Erdogan), maar in elk geval binnen Europa, scherp blijven op aantasting van de rechtsstaat. En op de vrijheid van meningsuiting (sinds wanneer mogen leraren geen opvattingen meer hebben?). Frans Timmermans is, zelfs met twee handen op de rug, die strijd aangegaan, en niet vergeefs. De Poolse regering heeft onder zijn druk een stapje terug moeten doen in het politiseren van de rechtspraak.”

“Spreiding van inkomen wil zeggen: hetzelfde loon voor hetzelfde werk op dezelfde plek. Er is werk genoeg in Europa, maar het moet wel eerlijk worden verdeeld, onder gelijke regels. Waar dat niet gebeurt ligt dat niet aan Europa, maar aan slechte handhaving. Denk hierbij ook aan de strijd tegen de enorme supranationale concentraties van macht en geld, tegen de multinationale belastingontwijkers, tegen het wegstrepen van de belangen van werknemers tegen de belangen van aandeelhouders.”

Maar er gaat toch ook wel eens iets niet goed in de EU?

Thijs: “Natuurlijk, maar al dan niet vermeende tekortkomingen worden ook wel eens eenzijdig uitvergroot. Migratie is zo’n ingewikkeld onderwerp. De vluchtelingenstromen zijn – hoe je daar ook over denkt – behoorlijk onder controle gebracht, door Europa. Maar sommigen beweren niettemin dat de buitengrenzen open staan. Anderzijds vind ik dat veel lidstaten, ook Nederland, de Europese solidariteit ondergraven door bijvoorbeeld Italië en Griekenland niet te helpen met de mensen die er al waren en die nog steeds aankomen, ook al zijn het er minder dan in 2015. Daar kan Europa dan weer weinig aan doen, want daarin is de EU afhankelijk van de lidstaten! Nog ingewikkelder: we hebben eigenlijk méér mensen nodig. Arbeidsmigratie was ooit al eens de redding van de Nederlandse economie, en heeft ons land in mijn ogen ook cultureel verrijkt en versterkt. En waar migratie nu door velen vooral als een probleem wordt gezien, worstelen de EU-landen in Oost-Europa met het probleem van te veel emigratie!”

Paul: “Klimaatverandering is een enorme uitdaging, maar zónder samenwerking lukt het helemaal niet met duurzaamheid en energietransitie. Niemand twijfelt er meer aan dat dit een taak is van de EU, zelfs als dat bescheiden begint met het verbieden van plastic rietjes of wattenstaafjes.”

Thijs: “Verlies van soevereiniteit? Samenwerking maakt ons juist sterk; dat weten we in Nederland al eeuwen. Van de strijd tegen het water tot het sluiten van compromissen over grote onderwerpen in de polder. De gedachte dat we terug kunnen naar volledige autonomie is een valse voorstelling; dat is nostalgie naar een verleden dat er nooit is geweest. Als je vraagt wat er dan zo goed was in de jaren ’50 wordt het al snel stil, was er toen meer vrijheid om te kiezen hoe en met wie je wilde leven? Valse nostalgie, niet in trappen.”

Paul: “Veel veranderingen vergen een lange adem. Het is een zaak van volhouden en er hard in gaan. Niet zeggen “er moet wat aan gedaan worden”, maar er ook daadwerkelijk iets aan doen, en doorgaan na een tegenslag. Denk maar aan Ajax: als Ajax verliest na een paar prachtige wedstrijden met winst gaat de achterban ook niet meteen zeiken. De grote problemen van deze tijd overstijgen de nationale grenzen en zijn alleen bovennationaal op te lossen. Een stap terug in de geschiedenis biedt geen oplossing.”

Wat zijn nu de EU-speerpunten van de Sociaal-democraten?

Paul: “Europa moet een tegenmacht zijn tegen die mondiale grootmachten van geld en data, die zich van grenzen en lokale regels niets aantrekken. Het valt toch niet uit te leggen dat een bedrijf als Starbucks hier niet of nauwelijks belasting betaalt, terwijl de koffietent op de hoek zich wél aan alle belasting- en andere regels moet houden?! Ook dat is een kwestie van lange adem. In 2007 begon ik mijn acties tegen de belastingongelijkheid door te gaan posten bij de Amsterdamse (!) brievenbus van Bono. Nu, ruim 10 jaar later, heeft het Europees Parlement op mijn voorstel formeel bevestigd dat Nederland hoort bij de belastingparadijzen, en erkennen ook de meeste belastingexperts dat het niet kan dat de allergrootste bedrijven zo weinig belasting betalen!  En bedenk goed dat de EU inmiddels miljardenboetes uitdeelt aan sommige van die grote spelers, en dat die boetes echt worden gevoeld!”

Thijs: “Europa moet leren dapper en assertief te zijn. Met 28 (straks misschien 27) zijn we een economische en politieke grootmacht, die zich eigenlijk gedraagt als een politieke dwerg. Met een beetje lef en Amsterdams gogme zou de EU een activistischer buitenlands beleid kunnen voeren (zonder te vervallen in de amorele brutaliteit van Trump). Zoals bij het aanpakken van de belastingparadijzen buiten Europa. Zoals bij het confronteren van Amerika en China met hun CO2-uitstoot. Dat is een Europa dat zich laat zien, maar dat daarmee tegelijkertijd de eigen Europese burgers beschermt.”

Natuurlijk kunnen in dit gesprek niet alle plussen en minnen aan bod komen. Nog wel even over één persoon: maakt Frans Timmermans, onze lijsttrekker, kans om de volgende voorzitter van de Europese Commissie te zijn?

Paul: “Zeker wel! De kans van een uiterst serieuze outsider. Het Europees Parlement is niet meer het monopolie van twee machtsblokken (sociaaldemocraten en christendemocraten). Bij een goede uitslag voor de PvdA (en haar zusterpartijen, verenigd in de Europese PES), en bij een slimme alliantie met andere fracties in het Europees parlement is een verrassing zeker denkbaar.”

Een gesprek van een uur wordt nu afgesloten. Het smaakt naar meer.

We hebben gesproken met twee bevlogen politici met een visie!!!  Naar ons idee noodzakelijker dan ooit. Geen strategische dooddoeners, niet defensief, geen terughoudendheid, maar een offensief verhaal over wat goed is voor de samenleving, in Europa, in Nederland en in Amsterdam. Dat roept een positieve emotie op waar je je graag bij aansluit.

Het zou goed zijn als er de komende weken in de Amsterdamse PvdA veel over Europa wordt gesproken. En op 23 mei gaan we natuurlijk allemaal stemmen. Waarbij het goed is te weten dat een stem op Paul, op Thijs, of op Fardau, Arina of Hedy óók een stem is op lijsttrekker Frans.