“Amsterdam mag geen inwisselbare westerse hoofdstad worden als Londen of Parijs”

2017-02-20 Nieuwjaarsspeech fractievoorzitter Marjolein Moorman

“Beste vrienden,

Welkom! En de beste wensen voor u allemaal.

Gelukswensen, die kunnen we wel gebruiken op een dag als deze. De dag dat Trump de 45^e president van Amerika wordt. Wat had ik vandaag graag met mijn twee dochters van 7 en 9 op de bank naar televisie willen kijken om samen met ze het moment te beleven dat de eerste vrouwelijke president van Amerika aantrad. Om te laten zien dat het kan. Dat vrouwen ook alles kunnen bereiken in het leven.

Terug naar Amsterdam. Terug naar deze plek. Wist u dat dit cafe, De Ysbreeker, ooit de stamkroeg was van Floor Wibaut, die hier om de hoek woonde? En ook de plek waar de rooie vrouwen zich verzamelden begin twintigste eeuw? Dit ‘socialistencafe’ was de enige plek waar ze zich destijds zonder korset durfden te vertonen.  Toch mooi om in 2017, precies een eeuw nadat in Nederland het algemeen kiesrecht werd ingevoerd, nog even bij stil te staan. Bij deze kleine daad van vrouwelijk verzet. Ziet u het voor zich? Ziet u de dames zitten? Hoe zouden zij naar deze tijd kijken? Hoe zouden ze het vinden dat er een vrouwelijke bondskanselier is in Duitsland, een vrouwelijke prime minister in Engeland, een vrouwelijke presidentskandidaat in Amerika, maar nog nooit een vrouwelijke PvdA lijsttrekker, zelfs niet in Amsterdam?

Kleine daden van verzet, zoals van de dames zonder korset, ze doen ertoe. Zij staan aan het begin van verandering. Zij laten zien dat het onvermijdelijke niet bestaat. Juist in Amsterdam, dat altijd een stad van rebellen is geweest, moeten we die levenshouding vasthouden.

En dat gebeurt gelukkig ook. Gisteren bracht ik bloemen bij Guus Tans. Guus is kaasboer op de Haarlemmerstraat. Al 25 jaar. Een A-locatie. Zodra bekend werd dat Guus met pensioen zou gaan, stond Tours & Tickets direct voor de deur. U weet wel dat bedrijf waar je tickets kan kopen voor Madame Tussaud en de Zaanse Schans. Maar Guus is principieel en heeft een hart voor Amsterdam en zijn personeel. Hij gaat niet voor de grootste zak met geld: hij heeft zijn zaak voor een veel lager bedrag over gedaan aan een andere ambachtelijk kaasboer, die ook zijn personeel overneemt.

En een paar maanden geleden ontmoette ik Mart bij een avond van de jonge socialisten. Mart is een jonge slimme Amsterdammer. Tijdens zijn studie richtte hij een sleutelbedrijfje op met een vriend waarbij ze mensen hielpen om hun huis te airbnb-en. Hij verdiende er goed geld mee. Maar toen hij op een dag in het zoveelste appartement stond dat eigenlijk meer functioneerde als een illegaal hotel , dan werd bewoond als een huis, besloot hij radicaal het roer om te gooien. Hij stapte uit zijn bedrijf en werd lid van de PvdA.

Dit soort heldendaden inspireren mij. Ze laten zien dat je je niet hoeft neer te leggen bij veranderingen die onwenselijk zijn. En als Guus en Mart het doen, dan moeten wij het zeker niet laten.  Want er is genoeg in de stad, waarvan we willen dat het anders gaat.

En dat laten we ook zien in de oppositie. Ik heb me voorgenomen geen opsomming te maken van onze resultaten. We hebben er een mooi krantje over gemaakt.  Maar laat ik er toch één recent voorbeeld noemen. Deze week bereikte we dat kinderen niet meer worden uitgesloten van schoolreisjes als hun ouders de ouderbijdrage niet kunnen betalen. Serieus, dat gebeurde in onze stad. Kinderen die van huis al weinig meekrijgen, eigenlijk nooit een uitje hebben, stonden hun klasgenootjes uit te zwaaien bij de bus omdat ze niet mee mochten omdat hun ouders niet hadden betaald.  Daar is gelukkig een einde aan gemaakt. Het laat zien: het hééft zin om je te verzetten tegen dingen die onacceptabel zijn!

Maar natuurlijk gebeurt het ook weleens dat de moed je in de schoenen zakt, dat  veranderingen zo snel gaan, dat je je afvraagt of je het tij nog kan keren.

Kijk naar onze mooie stad. Amsterdam is ongekend populair. We krijgen er jaarlijks 10 duizend inwoners bij. Het aantal toeristen neemt gigantisch toe. De kassa’s rinkelen – tot zover de vooruitgang.

Want we zien dat lang niet alle Amsterdammers profiteren van deze groei. De kloof tussen arm en rijk wordt steeds groter. Op onze scholen worden onze kinderen steeds vroeger van elkaar gescheiden: Kansrijk bij kansrijk, kansarm bij kansarm, zwart bij zwart, wit bij wit. De Huizenprijzen stijgen explosief. Wie een betaalbaar huis wil kopen staat voor een onmogelijk opgave. Steeds meer woningen worden opgekocht als beleggingsobject. Ze gaan voor de maximale prijzen naar expats of tijdelijke bewoners. Huizen waar ooit families woonden veranderen in illegale hotels. Buren voelen zich niet meer thuis en verhuizen. De bakker, de slager, de groenteboer –  ze doeken de zaak op; wafel en Nutella winkels nemen hele straten over. De sociale samenhang van Amsterdam staat op het spel.

En wat doet de coalitie van D66, VVD en SP? Tsja, wat doen ze eigenlijk? De groeicijfers van de stad worden in dankbaarheid aanvaard. Voor de keerzijde van het succes halen ze de schouders op. Segregatie in het onderwijs? Vrije keuze van ouders. Torenhoge huizenprijzen? Zo werkt de markt nu eenmaal. Steeds smeriger straten? Hoort bij een grote stad. Overlast van toeristen? Moet je maar niet in de binnenstad gaan wonen.

Tekenend vond ik het interview met D66 weghouder Kajsa Ollongren van afgelopen weekend in de Volkskrant. Zij loopt na de Brexit de deur plat bij Londense bankiers om ze te porren naar Amsterdam te komen. En om ze te verleiden moet de gemeente nu tientallen miljoenen steken in luxueuze internationale scholen. Scholen die per kind

zo’n 23 duizend euro per jaar vragen. Daar trekt de zogenaamde onderwijspartij graag de portemonnee voor.

En de wethouder had ook nog een oproep. Laten we een beetje lief zijn voor onze financiële sector. Niet te moeilijk doen over bonussen en topsalarissen. Weet u nog, we hadden niet zo lang geleden een bankencrisis die alles te maken had met de bonussencultuur. Gelukkig hebben we daarom bonussen aan banden gelegd. En wat zegt onze wethouder? “Nederland heeft last van deze regels”.

Oververhitte huizenmarkt, gesegregeerde scholen, toenemende drukte  – deze coalitie ademt uit: ach ja, zo is het nu eenmaal, het heeft geen zin om je ertegen te verzetten. Maar dat is niet onze manier van politiek bedrijven. We weten dat het anders kan, dat je andere keuzes kan maken.

Maar dan moeten we wel snel zijn. Want mijn vrees is dat ons unieke Amsterdam zo’n inwisselbare westerse hoofdstad wordt. Zoals Londen, waarin alleen de allerrijksten kunnen wonen. Of Parijs, met z’n banlieus. Amsterdam is nu nog koploper als het gaat om de meest sociale, gemengde, diverse stad ter wereld. Daar mogen we met z’n allen enorm trots op zijn. Maar juist deze tijd vergt het moed en doorzettingsvermogen en enkele daden van verzet om dat te ook zo te houden. En daarvoor is een andere politiek nodig. In de Bernie Sanders campagne hadden ze een fraai motto: “you don’t get a revolution if you don’t ask for one”. We moeten reiken naar het onhaalbare om het haalbare te bewerkstelligen.

Daarom moeten we radicale keuzes maken om onze stad open en betaalbaar voor iedereen te houden.

We moeten radicaal er voor kiezen om de sociale huur te beschermen, vooral in die buurten waar er bijna geen betaalbare woningen meer te vinden zijn. Stop daar met verkopen, want wat je nu aan de markt geeft krijg je nooit meer terug!

En bouw veel meer voor middeninkomens. Als we het woningmarktprobleem blijven definieren als een competitie tussen sociale en middenhuur, zoals VVD en D66 steevast doen, dan verliezen beide groepen en gaan de rijken er lachend met onze huizen vandoor.

En we moeten radicaal er voor kiezen dat woningen er zijn om te wonen en niet als beleggingsobjecten of alleen voor airbnb-verhuur. Als het niet lukt om AirBnB te beteugelen, als zij de woningmarkt blijft verstoren, laten we dan het lef hebben er mee te stoppen.

En we moeten radicaal kiezen voor het bestrijden van onderwijsongelijkheid. Omdat wij de partij zijn van de hoop. En omdat hoop betekent gelijke kansen geven voor alle Amsterdammers, ongeacht waar zij zelf, of hun ouders of hun grootouders vandaan komen.

Kortom, we moeten radicaal kiezen voor Amsterdam en Amsterdammers. Voor een gelukkige stad in plaats van een stad waar alles alleen nog maar om geld draait.

Dames en heren, we gaan een spannend jaar tegemoet. Met bepalende verkiezingen, in Duitsland, in Frankrijk, hier in Nederland in maart. Met z’n allen moeten we proberen het geen tweestrijd te laten worden tussen het ‘zoek het zelf maar uit’ van de VVD en ‘wij tegen zij’ van de PVV. Ik geloof dat het kan, dat mensen er behoefte aan hebben, aan een eerlijke, sociale politiek die niet verdeelt maar verbindt. Ik geloof dat Lodewijk dat kan. Maar ik geloof vooral dat wij dat allemaal kunnen. Samen.

Lieve mensen, 7 jaar geleden ben ik in de politiek terecht gekomen omdat ook ik wil bijdragen aan een betere wereld. Al meer dan vier jaar mag ik mezelf fractievoorzitter noemen van onze mooie partij en sinds drie jaar oppositieleider. Ik heb mij met hart en ziel ingezet. En als ik er niet al in had gezeten, was ik nu direct de politiek ingegaan. Meer dan ooit voel ik:  dit is geen tijd om aan de zijlijn te blijven staan. Juist nu moeten we ons samen sterk maken voor onze stad.

En nu mijn dochters niet naar Hillary kunnen kijken, moet ik zelf maar aan de bak. Dat is geen straf, dat doe ik met heel veel plezier. Omdat ik hou van onze partij en heilig geloof in onze opdracht voor de stad, zorgen dat we het samen blijven doen, dat we niet uit elkaar gespeeld worden, dat Amsterdam echt Amsterdam blijft. Omdat ik mijn dochters wil laten zien dat het kan, dat we ons nergens zomaar bij neer hoeven te leggen.

En daarom wil ik u zeggen: u kunt op mij rekenen, ook straks.

Laten we er samen een mooi jaar van maken!

Proost!”